Wraz z początkiem obecnego roku osoby prowadzące działalność gospodarczą mogą wybrać nową formę rozliczeń podatkowych, znaną już jako kasowy PIT. Stąd też osoba, która w roku obecnym chce płacić podatek dochodowy dopiero po otrzymaniu zapłaty od kontrahenta, musi złożyć w tej sprawie odpowiednie pisemne oświadczenie do urzędu skarbowego. Jednocześnie czas na złożenie nowego oświadczenia jest do 20 lutego 2025 roku.
O czym zatem warto wiedzieć w kontekście nowej formy rozliczeń podatkowych w postaci kasowego PIT?
Generalnie przepisy o kasowym PIT weszły w życie 1 stycznia 2025 roku, wskutek nowelizacji z 27 września 2024 roku ustawy o PIT oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r. poz. 1593). Przepisy te pozwalają nie płacić podatku dochodowego w momencie wystawienia faktury, a dopiero po otrzymaniu należności od odbiorcy towarów lub usług. Metoda ta zastrzeżona jest jednak jedynie do transakcji pomiędzy przedsiębiorcami (B2B), nie mając zastosowania przy sprzedaży na rzecz konsumentów.
Osoba, która zdecyduje się na ową metodę, musi stosować ją nie tylko do przychodów, lecz również do kosztów ich uzyskania i to przez cały rok. Taka sytuacja dotyczy również przedsiębiorstwa w spadku, bowiem musi ono do końca roku podatkowego kontynuować metodę kasową, wybraną przez przedsiębiorcę, który następnie zmarł.
Z analizy przepisów wynika, iż po wybraniu kasowego PIT przedsiębiorca wykaże:
- przychód – dopiero, gdy dostanie zapłatę za sprzedany towar albo wykonaną usługę
- koszty uzyskania przychodów (z wyłączeniem odpisów amortyzacyjnych) – dopiero, gdy sam zapłaci za otrzymany towar lub wykonaną usługę, nie wcześniej jednak niż w dacie poniesienia kosztu
Tutaj niebywale istotnym jest, iż nowe przepisy mówią o uregulowaniu należności i zobowiązania, co niekoniecznie oznaczać musi zapłatę gotówką bądź przelewem na rachunek bankowy. Gdy po upływie 2 lat od wystawienia faktury podatnik wciąż nie dostanie zapłaty od kontrahenta, to tak czy inaczej będzie musiał wykazać przychód z działalności gospodarczej, chyba, że skorzysta wówczas z ulgi na złe długi.
Podobna sytuacja będzie również w przypadku likwidacji przedsiębiorstwa, co oznacza, iż tak naprawdę trzeba będzie zapłacić podatek likwidacyjny, na co zwraca uwagę Rafał Sidorowicz, doradca podatkowy i starszy menedżer w MDDP.
Co do zasady kasowy PIT wybrać można niezależnie od tego, czy przedsiębiorca rozlicza się z fiskusem według skali podatkowej, według liniowego podatku PIT, ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych czy też stosuje ulgę IP Box. Jednocześnie jednak nowa metoda nie jest dla wszystkich podatników PIT, bowiem stosować mogą ją tylko przedsiębiorcy uzyskujący przychody z jednoosobowej działalności gospodarczej, a zatem nie ma ona zastosowania do przychodów z działalności prowadzonej w formie spółki cywilnej, jawnej czy też partnerskiej. I to pomimo, że przychody te również opodatkowane są w ramach źródła jako pozarolnicza działalność gospodarcza.
Jak zatem zauważa Rafał Sidorowicz, sytuacja taka oznacza, iż gdy przedsiębiorca łączący samodzielną działalność gospodarczą z drugą, prowadzoną w spółce, wybierze kasowy PIT, to będzie rozliczał odrębnie przychody i koszty z jednoosobowej działalności gospodarczej, a odrębnie przychody i koszty z tytułu udziału w spółce.
O czym jeszcze warto wiedzieć w kontekście zasad obowiązujących w kasowym PIT?
Co do zasady metoda kasowa PIT przewidziana jest dla mniejszych przedsiębiorców, a zatem takich, których przychody z samodzielnie prowadzonej działalności gospodarczej nie przekroczyły w poprzednim roku kwoty 1,0 mln zł. A jednocześnie z rozwiązania tego korzystać mogą również podatnicy rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej.
Istotnym jest, iż dokonując weryfikacji, czy nie został przekroczony limit przychodów za rok poprzedni, przedsiębiorca uwzględniać będzie wyłącznie przychody z działalności gospodarczej prowadzonej indywidualnie, nie doliczając przychodów, które uzyskał jako wspólnik spółki cywilnej i jawnej bądź też partnerskiej.
W sytuacji natomiast przedsiębiorstwa w spadku, do limitu 1,0 mln zł wlicza się również przychody z działalności gospodarczej prowadzonej samodzielnie przez zmarłego przedsiębiorcę, natomiast nie ma znaczenia bieżący przychód. Stąd też przedsiębiorca wybierający w 2025 roku kasowy PIT będzie go stosował do końca roku, nawet jeżeli przykładowo we wrześniu przekroczy pułap 1,0 mln zł, bo wówczas bowiem utraci on prawo do tej formy rozliczeń dopiero od początku 2026 roku.
Warto również pamiętać o tym, iż wybierając kasowy PIT można zatrudniać pracowników, bowiem taka sytuacja nie wyklucza samodzielnego prowadzenia działalności gospodarczej. Jednocześnie też wybór kasowej metody rozliczania przychodów z jednoosobowej działalności gospodarczej nie będzie wpływał na rozliczenia dochodów uzyskiwanych z innych źródeł, jak chociażby umów o pracę, umów cywilnoprawnych czy też wynagrodzeń członków zarządu.
Aby zatem skorzystać z owej nowej metody rozliczeń podatku dochodowego w postaci kastowego PIT należy do 20 lutego bieżącego roku złożyć właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne oświadczenie. Gdy podatnik z kolei będzie rozpoczynał działalność gospodarczą w trakcie roku, wówczas oświadczenie o wyborze kasowego PIT będzie musiał złożyć do:
- 20-go dnia miesiąca, następującego po miesiącu rozpoczęcia działalności gospodarczej
- końca roku podatkowego, jeżeli rozpoczęcie działalności gospodarczej nastąpi w grudniu; w takiej sytuacji podatnik będzie stosował kasowy PIT w kolejnym roku podatkowym, chyba, że do 20 lutego kolejnego roku zawiadomi naczelnika urzędu skarbowego o rezygnacji z tej metody, bądź utraci możliwość jej stosowania ze względu na przekroczenie limitu przychodów w roku poprzednim
Dla kogo tak naprawdę opłacalnym będzie stosowanie nowej metody w postaci kasowego PIT?
Zdaniem ekspertów nie należy spodziewać się dużego zainteresowania metodą kasowy PIT, bowiem będzie ona miała znaczenie przede wszystkim dla przedsiębiorstw, które współpracują z nierzetelnymi kontrahentami bądź też takimi, którzy mają problem z terminową płatnością.
Należy bowiem pamiętać, iż kasowy PIT wymaga przede wszystkim monitorowania statusu płatności, a poza tym może być ona stosowana jedynie do rozliczeń B2B. W związku z tym przedsiębiorcy, sprzedający również na rzecz konsumentów, będą musieli wówczas prowadzić podwójną księgowość, odrębnie ewidencjonując przychody i koszty podlegające kasowemu PIT, a odrębnie te, rozliczane na zasadzie memoriałowej.
Warto wiedzieć, iż metoda kasowy PIT znajdzie zastosowanie jedynie przy sprzedaży na rzecz innego przedsiębiorcy, w rozumieniu ustawy – Prawo przedsiębiorców. Stąd też nie wystarczy sprawdzenie czy nasz kontrahent jest podatnikiem VAT, bowiem należy uzyskać pewność co do jego statusu, w rozumieniu ustawy – Prawo przedsiębiorców. To niestety oznacza dodatkowy nakład czasu pracy i zwiększa koszt obsługi księgowej, stąd też spodziewać się należy, iż znaczna część przedsiębiorców pozostanie przy dotychczasowych, memoriałowych zasadach rozliczania przychodów i kosztów.
Na popularność rozwiązania w postaci kasowego PIT wpływa zapewne również i to, że nie może być on stosowany do przychodów:
- z transakcji z podmiotami powiązanymi, w rozumieniu art. 23m ust. 1 pkt 4 ustawy o PIT
- z transakcji z podmiotem mającym miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd na terytorium lub w kraju, stosującym szkodliwą konkurencję podatkową, a zatem w rajach podatkowych
Sama metoda kasowa nie dotyczy zarówno przychodów ze zbycia środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, jak i kosztów z tytułu odpisów amortyzacyjnych, co oznacza, że podatnicy, którzy wybiorą rozliczenie kasowe, będą amortyzować środki trwałe i wartości niematerialne i prawne tak jak to robili do końca 2024 roku.
Jednocześnie warto podkreślić, iż po upływie 2 lat podatnik będzie musiał wykazać przychód z działalności gospodarczej, i to nawet w sytuacji, gdzie wciąż nie będzie miał zapłaty od kontrahenta. Wówczas może on jedynie skorzystać z ulgi na złe długi, co oznacza, że po upływie 2 lat podatnik będzie mógł:
- zmniejszyć podstawę obliczenia podatku bądź zwiększyć stratę w zeznaniu składanym za rok, w którym podatnik ustalił przychód
- zmniejszyć dochód stanowiący podstawę obliczenia zaliczki za okres, w którym podatnik ustalił przychód
O czym jeszcze warto wiedzieć rozważając skorzystanie z metody rozliczeń w postaci kasowego PIT?
Generalnie, rozważając wybór metody kasowego PIT warto również rozważyć różne sytuacje, jak chociażby co będzie wówczas, gdy podatnik mógł stosować kasowy PIT w 2025 roku, a już nie mógł w 2026 roku oraz jak rozliczyć przychody, jeżeli podatnik wystawi fakturę przykładowo w listopadzie 2025 roku, a otrzyma płatność w lutym 2026 roku.
Warto tutaj zapoznać się z brzmieniem art. 14c ust. 8 ustawy o PIT, zgodnie z którym do ustalenia daty powstania przychodu stosuje się zasady przyjęte w roku podatkowym, w którym faktura została wystawiona, a zatem przychód zostanie rozpoznany w lutym 2026 roku i za ten miesiąc będzie do zapłaty PIT od faktury za listopad 2025 roku. Podobna sytuacja będzie w odwrotnym przypadku, czyli gdy faktura wystawiona została w 2024 roku, a zapłata pojawi się w 2025 roku, gdy podatnik będzie już stosował kasowy PIT. Wówczas fakturę wystawioną w 2024 roku rozliczy jeszcze na zasadach memoriałowych.
Taką wykładnię potwierdza również brzmienie przepisów przejściowych, zgodnie z którymi kasowy PIT co do zasady ma zastosowanie do:
- przychodów udokumentowanych fakturami wystawionymi po 31 grudnia 2024 roku oraz
- kosztów uzyskania przychodów poniesionych po 31 grudnia 2024 roku
Tutaj jednakże warunkiem jest, by przychody podatkowe nie zostały zaliczone do przychodów przed 1 stycznia 2025 roku, zgodnie z art. 14 ustawy o PIT, a koszty nie zostały potrącone przed tą datą, czyli przed 1 stycznia 2025 roku.
To wszystko oznacza, iż metody kasowej nie można stosować w przypadku faktury wystawionej po 31 grudnia 2024 roku, gdy dokumentuje ona przychód rozpoznany w 2024 roku, jak chociażby w związku z wydaniem towaru albo wykonaniem usługi w 2024 roku.
Inaczej będzie w sytuacji, gdzie w 2024 roku podatnik otrzymał chociażby zaliczkę, ale wyda towar lub wykonana usługę oraz wystawi fakturę w 2025 roku, gdy będzie już korzystał z metody kasowej. W tym przypadku w uzasadnieniu do projektu nowelizacji wskazano, że w takim przypadku podatnik zaliczy zaliczkę do przychodów z działalności gospodarczej w 2025 roku, przyjmując, że z tą datą zostanie wystawiona faktura.
Podsumowując, od 1 stycznia 2025 roku można skorzystać z nowej formy rozliczeń podatkowych w postaci kasowego PIT. Zatem osoba, która pragnie w 2025 roku płacić podatek dochodowy dopiero po otrzymaniu zapłaty od kontrahenta, musi złożyć w tej sprawie pisemne oświadczenie do urzędu skarbowego, a czas na złożenie takowego dokumentu jest do 20 lutego 2025 roku. Eksperci są jednak zdania, iż nowa forma rozliczeń nie będzie budziła zbyt dużego zainteresowania, mając znaczenie przede wszystkim dla przedsiębiorstw, które współpracują z nierzetelnymi kontrahentami, bądź też dla takich, które mają problem z terminową płatnością. Sam kasowy PIT jest bowiem rozwiązaniem wymagającym monitorowania statusu płatności, jak i również szczegółowego monitorowania charakteru podmiotu, wobec którego faktury można wystawiać i w ten sposób rozliczać. To wszystko sprawia, iż jest to rozwiązanie czasochłonne oraz generujące dodatkowe koszty prowadzenia działalności gospodarczej.