Pracownik w sytuacji zagrożenia życia lub zdrowia może powstrzymać się od wykonywania pracy.
Opuszczenie w sytuacji zagrożenia
Nie istnieje ustawowy katalog sytuacji zagrożeń pracowniczych. Niemniej jednak takowe mają miejsce w codziennej pracy. Ich ocena należy bezpośrednio od pracownika, a w skrajnych przypadkach do sądu pracy. Prawo to jest jednym z podstawowych praw wynikającym z uprawnień pracowniczych związanych z przepisami BHP. W sytuacji, gdy powstrzymanie się od pracy nie powoduje ustania zagrożenia, osoba zatrudniona w zakładzie pracy, ma prawo do bezwzględnego opuszczenia miejsca objętego zagrożeniem. Nie jest to jednak typowo rozumiane opuszczenie pracy, pracownik nadal powinien być dyspozycyjny względem swojego przełożonego. O opuszczeniu stanowiska pracy należy bezzwłocznie poinformować pracodawcę. Czas pozostawania bez pracy w wyniku zaistniałych przeszkód – nie z winy zatrudnionego jest normalnie wynagradzany. Pracownik nie może zostać w tej sytuacji obarczony jakimikolwiek niekorzystnymi konsekwencjami. Prawo do opuszczenia miejsca pracy w wyniku zagrożenia nie obowiązuje w sytuacjach, kiedy zagrożone jest wyłącznie mienie. Ocena niebezpieczeństwa należy do pracownika. Musi być ono realne i możliwe do sprawdzenia, aby w sytuacji spornej, móc wykazać swoje zachowanie jako niesprzeczne z prawem.
Zły stan psychofizyczny
Rozporządzenie Ministra pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. (Dz. U. Nr 62, poz. 287) – w sprawie rodzajów prac wymagających szczególnej sprawności psychofizycznej – podaje 36 rodzajów prac, od wykonywania których może powstrzymać się pracownik ze względu na niewłaściwy stan psychofizyczny, który nie zapewnia bezpiecznej realizacji czynności związanych z pracą. Należą do nich m.in.:
– prace przy montażu i remoncie sieci trakcyjnych
– prace przy materiałach łatwo palnych, środkach toksycznych i materiałach biologicznie zakaźnych
– prace remontowo-konserwacyjne przy amunicji i jej konfekcjonowaniu
– prace pilota morskiego
– prace kaskadera filmowego
– prace treserów dzikich zwierząt i akrobatów cyrkowych
Zły stan psychofizyczny pracownika, o jakim tutaj mowa, nie musi być potwierdzony zwolnieniem lekarskim. Złe samopoczucie fizyczne lub psychiczne albo przemęczenie to wystarczające argumenty pozwalające na powstrzymanie się od wykonywania danej czynności w sytuacji podniesionego zagrożenia. Ze wspomnianych uprawnień nie mogą korzystać osoby, które za główny cel wykonywanej pracy, mają ratowanie życia lub mienia ludzkiego.
