Zasady prawa pracy zostały stworzone w celu ochrony praw pracowników oraz pracodawców. Zespół norm spisanych w Kodeksie pracy dokładnie określa obowiązki i praca obu stron. Zasady te pozwalają w odpowiedni sposób regulować organizację pracy w zakładach pracy. W związku z tym, że przepisy te dotyczą wielu z nas, warto chociaż w małym stopniu zapoznać się z przepisami prawa pracy.
- Stosunek pracy – najważniejsze pojecie Kodeksu pracy
- Funkcje prawa pracy
- Prawa i obowiązki pracowników
- Prawa i obowiązki pracodawców
Stosunek pracy – najważniejsze pojecie Kodeksu pracy
Do najważniejszych zagadnień, jakie reguluje polskie prawo pracy, należy stosunek pracy. Podpisując umowę o pracę, zatrudniana osoba zobowiązuje się wykonywania określonych obowiązków. W umowie dokładnie opisane są zasady wypełniania zadań w określonym przez pracodawcę czasie i miejscu. Pracodawca podaje także wynagrodzenie, które zobowiązuje się wypłacać podwładnym.
Według Kodeksu pracy stosunek pracy charakteryzuje się następującymi cechami:
- ciągłość,
- wypełnianie zadań pod kierownictwem innej osoby,
- regularne wypłacanie wynagrodzenia za wykonane zadania.
Funkcje prawa pracy
Specjaliści z zakresu prawa pracy podkreślają, że wszystkie powyższe zasady odgrywają bardzo ważną rolę. Przede wszystkim wszystkie zasady zostały stworzone po to, by ochraniać interesy socjalne i pracownicze zatrudnionych (dotyczy to również osób poszukujących pracy, emerytów oraz rencistów lub osób przebywających na zwolnieniu lekarskim). Kodeks pracy został stworzony także po to, by spełniać funkcje organizatorskie. Ma to na celu zapewnienie prawidłowego funkcjonowania zakładów pracy. Dodatkowo za złamanie zasad zarówno pracownikom, jak i pracodawcom grożą dokładnie opisane w dokumencie kary. Kolejne istotne zadanie prawa pracy to rozwiązywanie potencjalnych sporów.
Prawa i obowiązki pracowników
Kodeks pracy dokładnie określa, jakie obowiązki i prawa ma zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Do głównych obowiązków należy oczywiście sumienne wykonywanie zadań określonych w umowie. Oprócz tego pracownicy musza przestrzegać zapisów dotyczących czasu i miejsca pracy. Nie można oddalać się z zakładu w godzinach pracy bez uprzedniego skonsultowania tego z przełożonym (może to być bowiem potraktowane jak ucieczka z pracy, a to traktowane jest jak poważne wykroczenie). Osoby zatrudnione muszą także stosować się do wszystkich zasad bezpieczeństwa. Dzięki temu możliwe jest zapewnienie wszystkim osobom w zakładzie pracy dobrych i bezpiecznych warunków pracy. Do kolejnych obowiązków zakładu należą także: dbanie o dobre imię firmy oraz nieujawnianie najważniejszych informacji związanych z tajemnicą przedsiębiorstwa.
Oczywiście oprócz obowiązków każdy pracownik ma też sporo praw. Określa je nie tylko Kodeks pracy, ale również Konstytucja, która jest najważniejszym dokumentem. Przede wszystkim każdy obywatel Polski ma prawo do wykonywania wybranego zawodu (pod warunkiem, że nie ma żadnych przeciwwskazań określonych przez poszczególne ustawy). Zatrudnione osoby mają także prawo do poszanowania godności oraz do otrzymywania regularnego wynagrodzenie za wykonane zadania. Kodeks pracy dokładnie określa także, że osoby zatrudnione na umowie o pracę mają pracę do urlopu wypoczynkowe (liczba dni zależna jest od stażu pracy). Istnieje także zapis mówiący o prawie do tworzenia organizacji typu związki zawodowe. Mają one reprezentować prawa pracowników oraz walczyć o ich przestrzeganie.
W Konstytucji istnieje także zapis o zakazie dyskryminacji ze względu na wiek, płeć, rasę, wyznanie, niepełnosprawność, poglądy polityczne, orientację seksualną czy pochodzenie etniczne. Wszystkie powyższe prawa i obowiązki zaczynają obowiązywać w momencie podpisania umowy o pracę.
Prawa i obowiązki pracodawców
Pracodawcy również mają swoje prawa i obowiązki, które narzuca im Kodeks pracy. Część z nich wynika bezpośrednio z praw pracownika, na przykład obowiązek poszanowania godności zatrudnionych lub zakaz dyskryminacji. Oprócz tego pracodawca ma obowiązać zapewnić podwładnym bezpieczne i higieniczne warunki pracy. W tym zawarta jest także informacja o odpowiedzialności za badania lekarskie. To właśnie pracodawca ponosi koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej. Zakład pracy, a tym samym pracodawca, musi także prowadzić akta pracownicze, organizować szkolenia z zakresu BHP oraz stwarzać zatrudnionym możliwość do podnoszenia kwalifikacji. Oczywiście jednym z ważniejszych obowiązków z punktu widzenia pracowników jest wypłata wynagrodzenia w terminie i w określonej w umowie wysokości. Dodatkowo to po stronie pracodawcy leży obowiązek zakupu środków ochronnych typu odzież ochronna.
W przypadku, gdy jedna ze stron nie przestrzega zapisów Kodeksu pracy, należy udać się do prawnika i zasięgnąć porady. W rozwiązaniu wszystkich problemów pomagają specjaliści, którzy są na bieżąco z ciągle zmieniającym się prawem.
Artykuł powstał przy współpracy z Kancelarią Adwokacką
