Składka wypadkowa i jej kwestionowanie - KS Service
+
KSSERVICE

Składka wypadkowa i jej kwestionowanie

Składka wypadkowa i jej kwestionowanie
03/05/2022

Składka wypadkowa i jej kwestionowanie

Przedsiębiorca ma prawo do zakwestionowania wysokości składki wypadkowej. I to nawet wówczas, gdy dowiedział się o jej wysokości jedynie na podstawie zawiadomienia, a nie decyzji wydanej przez organ rentowy.

Co jest najważniejsze w kontekście składki wypadkowej jako jednej z należności płaconych na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych?

Co do zasady stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe, w przeciwieństwie do składek opłacanych na pozostałe rodzaje ubezpieczenia społecznego, jest różna dla poszczególnych kategorii płatników składek. Jej wysokość jest bowiem uzależniona od rodzaju prowadzonej działalności, a także od liczby wypadków przy pracy, do których doszło u danego płatnika.

Taka jej konstrukcja wynika z chęci zmotywowania pracodawców do lepszego przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, dzięki czemu będą oni mogli zapłacić niższą składkę. Z drugiej strony takie zróżnicowanie wysokości płaconej składki na ubezpieczenie wypadkowe sprawia, iż mamy do czynienia ze sporami z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), gdy płatnik nie zgadza się z wyliczoną wysokością składki.

Podstawy formalne ustalania składki wypadkowej wynikają z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. z 2019 r. poz. 1205 ze zm., zwana dalej ustawą wypadkową). Zgodnie z nimi stopa procentowa składki na ubezpieczenia wypadkowe dla płatnika składek zgłaszającego do ubezpieczenia wypadkowego nie więcej niż 9 ubezpieczonych wynosi 50% najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla poszczególnych grup działalności. A to z kolei jest uzależnione od kategorii ryzyka ustalonej dla tej grupy na bazie liczby:

  • poszkodowanych w wypadkach przy pracy ogółem
  • poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich
  • stwierdzonych chorób zawodowych
  • zatrudnionych w warunkach zagrożenia

Z kolei w przypadku płatnika składek zgłaszającego do ubezpieczenia wypadkowego 10 i więcej pracowników stopę procentową ustala organ rentowy i jest ona iloczynem stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe określonej dla grupy działalności, do której należy płatnik składek oraz wskaźnika korygującego ustalonego dla płatnika składek.

Przeczytaj  Czy wypada przyjaźnić się z szefem?

Ów wskaźnik ustala się dla danego płatnika składek w zależności od liczby:

  • poszkodowanych w wypadkach przy pracy
  • poszkodowanych w wypadkach przy pracy śmiertelnych i ciężkich
  • zatrudnionych w warunkach zagrożenia

O wysokości ustalonej składki wypadkowej na dany rok ZUS powiadamia płatnika nie później niż do 20 kwietnia danego roku (z wyłączeniem szczególnych przypadków określonych w art. 33 ust. 1 i 2 ustawy wypadkowej). W tym miejscu odnotować warto, iż począwszy od roku 2022 zawiadomienie takie doręczane jest wyłącznie w postaci elektronicznej na profilu informacyjnym założonym w systemie teleinformatycznym ZUS (czyli na platformie PUE ZUS).

Co zatem sprawiać może problem dla płatników składek wypadkowych?

Otóż z ustawy wypadkowej nie wynika wprost jaki charakter ma takie zawiadomienie. I pomimo, iż ustawa i jej zapisy obowiązują od lat, to dopiero niedawno stanowisko w tej sprawie zajął Sąd Najwyższy (SN). Mówi o tym uchwała tegoż sądu z dnia 16 lutego 2022 roku (sygn. akt III UZP 9/21).

W tym temacie do SN zwrócił się jeden z sądów apelacyjnych zadając pytanie: „Czy zawiadomienie płatnika przez ZUS dokonane w trybie art. 32 ust. 1 ustawy wypadkowej stanowi decyzję organu w przedmiocie ustalenia wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązującej w danym roku składkowym, która to decyzja musi poprzedzać ewentualne wydanie decyzji sankcyjnej, o jakiej jest mowa w art. 34 ust. 1 albo ust. 2 ustawy wypadkowej?”

W powyższym pytaniu znalazły się odniesienia do art. 34 ust. 1 i 2 ustawy wypadkowej, gdzie mowa jest o sankcjach za opłacenie składek w obniżonej wysokości. I w zgodzie z powołanym art. 34 ust. 1 ustawy wypadkowej ZUS ustala w drodze decyzji stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe na cały rok składkowy w wysokości 150% stopy procentowej ustalonej na podstawie prawidłowych danych, jeżeli płatnik składek nie przekaże informacji o liczbie zatrudnionych ubezpieczonych albo korekty tej informacji w terminie 14 dni od otrzymania wezwania ZUS, a stopa procentowa ustalona na podstawie nieprawidłowych danych przekazanych przez płatnika składek lub wykazana przez płatnika składek w dokumentach rozliczeniowych była zaniżona w stosunku do ustalonej na podstawie prawidłowych danych.

Przeczytaj  Postępowanie pracodawcy w przypadku braku zgody pracowników na obniżenie wymiaru czasu pracy

Z kolei zgodnie z art. 34 ust. 2 ustawy wypadkowej ZUS ustala stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe na cały rok składkowy w wysokości 150% stopy procentowej ustalonej zgodnie z przepisami ustawy płatnikom składek, którzy w danym roku składkowym wykazywali w dokumentach rozliczeniowych zaniżoną stopę procentową i nie złożyli dokumentów rozliczeniowych korygujących w terminie 14 dni od otrzymania wezwania ZUS.

Jakim zatem zagadnieniem prawnym zajęli się sędziowie SN?

W tym przypadku sędziowie SN rozpatrywali zagadnienie prawne, czy skoro ZUS karze płatnika za to, że stopa składki okazała się zaniżona, wymierzając mu podwyższoną stopę składki, to czy w takim razie kwestionować można ustalenia ZUS zawarte w zawiadomieniu. Bowiem przecież niezastosowanie się do ustaleń ZUS oznacza sankcje.

W tym przypadku sędziowie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie, którzy skierowali cytowane wcześniej zapytanie do SN, zauważyli, iż art. 32 ustawy wypadkowej nakazuje jedynie organowi rentowemu zawiadomić o wysokości składki wypadkowej, lecz nie mówi o konieczności wydania decyzji, którą można by zaskarżyć.

W tym kontekście sędziowie SN w swej uchwale wyjaśnili, iż przedstawiciele ZUS ustalają w decyzji wysokość stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe obowiązującej w danym roku składkowym, jeśli płatnik składek kwestionuje wysokość tej stopy ustalonej w zawiadomieniu, o którym mowa w art. 32 ustawy wypadkowej. Tym samym samo zawiadomienie ma charakter wyłącznie techniczny.

Podsumowując, płatnik składek na ubezpieczenie wypadkowe może zakwestionować stopę procentową określoną przez ZUS w zawiadomieniu i udostępnioną mu za pomocą platformy usług elektronicznych PUE ZUS. Taka sytuacja sprawi bowiem, iż organ rentowy będzie wówczas zmuszony wydać stosowną decyzję w trybie administracyjnym, którą skarżyć można w normalnym trybie.