Powiatowe Urzędy Pracy (PUP) od połowy czerwca 2019 roku przestaną profilować osoby bezrobotne. Tym samym, wszystkie formy aktywizacji zawodowej będą ponownie dostępne dla wszystkich. Projekt nowelizacji ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. z 2018 r. poz. 1265 ze zm.) został właśnie zaakceptowany przez rząd. Ma wejść do stosowania od połowy czerwca.
Czym jest profilowanie bezrobotnych?
Profilowanie bezrobotnych jako pojęcie zostało wprowadzone w życie w maju 2014 roku. Każda osoba, która zgłosiła się do PUP, takiemu profilowaniu podlegała. Było to przeprowadzane przez pracownika urzędu badanie w formie testu, w wyniku którego przydzielany był odpowiedni profil.
Przewidziano trzy profile osób bezrobotnych. Poniżej przedstawienie ich najważniejszych cech:
- Profil nr 1
Tu trafiały osoby bezrobotne aktywne i samodzielne, które w zasadzie potrzebowały tylko pośrednictwa pracy, a więc propozycji zatrudnienia. Osoby te praktycznie od razu mogły podjąć nową pracę, gdyż stosunkowo niedawno utraciły pracę. Takie osoby bardzo aktywnie same poszukiwały nowej pracy i ich czas bycia osobą bezrobotną był krótki.
- Profil nr 2
Do tego profilu trafiali bezrobotni będący w trudniejszej sytuacji, wymagający intensywnego wsparcia. Byli to często ludzie pozostający bez pracy już od ponad roku, którzy poza propozycją zatrudnienia wymagali też innych instrumentów. Dla nich przewidziane były szkolenia zawodowe, kursy, doskonalenia zawodowe, warsztaty, spotkania z doradcą, staże, czy praktyki. Praktycznie wszystkie dostępne przez PUP narzędzia były dla nich dostępne.
- Profil nr 3
Tutaj znajdowali się bezrobotni najbardziej oddaleni od rynku pracy, zagrożeni wręcz trwałym wykluczeniem społecznym. Często były to osoby pozostające bez pracy od kilku czy kilkunastu lat, bez konkretnego wykształcenia, bez stażu, kwalifikacji, czy umiejętności, ale co najistotniejsze, bez wiary w powodzenie misji znalezienia pracy. Do tego profilu trafiali też niepełnosprawni, samotne matki, byli więźniowie, czy osoby uzależnione. Wobec takich osób PUP mógł stosować tylko dość ograniczone wsparcie, polegające na programach specjalnych, czy skierowaniu do zatrudnienia wspieranego u pracodawcy.
Czy ten system profilowania osób bezrobotnych się sprawdził?
Otóż wielu ekspertów twierdzi, że nie. Zdaniem pracowników PUP, profilowanie okazało się mało przydatne i nie przyczyniło się do skuteczniejszej aktywizacji bezrobotnych. Było wręcz odwrotnie, gdyż okazało się, że najwięcej osób zarejestrowanych jako poszukujące pracy, to przedstawiciele trzeciego profilu. Ze względu jednak na ograniczenia proceduralne, nie można wobec nich było zastosować takich podstawowych form aktywizacji, jak staż czy szkolenie. Tym samym profilowanie przyczyniło się wręcz do jeszcze trwalszego wykluczenia tych osób z rynku pracy.
Kto jeszcze miał zastrzeżenia do systemu profilowania?
System ten wzbudzał kontrowersje natury prawnej. Przede wszystkim swe uwagi zgłaszała Najwyższa Izba Kontroli (NIK), Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) oraz Główny Inspektor Ochrony Danych Osobowych (GIODO). Ponadto, w dniu 6 czerwca 2018 roku, Trybunał Konstytucyjny (TK) wydał orzeczenie (sygn.akt.SK 53/16), w którym uznał, że zasady profilowania osób bezrobotnych (z uwagi na to, że dotyczą przetwarzania danych osobowych) powinny być uregulowane w ustawie, a nie w rozporządzeniu. Trybunał dał rządowi rok na dostosowanie przepisów do wyroku. Rok ten mija 15 czerwca 2019 roku.
Jakie stanowisko zaprezentował rząd w powyższej kwestii?
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej uznało, że lepiej będzie w ogóle zrezygnować z profilowania, stąd też powołana na wstępie nowelizacja tę kwestię usuwa. Tym samym rząd wywiąże się z nałożonego przez TK terminu na dostosowanie.
Jak zatem wyglądać będzie pomoc PUP według nowych zasad?
14 czerwca 2019 roku wejdzie w życie nowelizacja, która
usuwa z PUP profilowanie. Tym samym każdy bezrobotny będzie mógł skorzystać z
wszystkich dostępnych form aktywizacji. Ponadto, będzie można zmodyfikować,
realizowane obecnie indywidualne plany działania, dostosowane do przydzielonych
profili. To powinno przyczynić się do lepszego i pełniejszego wykorzystania
dostępnych instrumentów pomocy, ale przede wszystkim do bardziej realnej i
autentycznej pomocy w znalezieniu pracy przez urzędników PUP.
