Rząd planuje zmienić ustawę o funkcjonowaniu urzędów pracy. Mają one działać ze zdecydowanie mniejszą biurokracją i efektywniej. Będą mogły również wnioskować o dodatkowe pieniądze przeznaczone na realizację innowacyjnych metod aktywizacji osób bezrobotnych. Poniżej uwagi i spostrzeżenia jakie na ten temat ma Iwona Michałek, wiceminister rozwoju, pracy i technologii.
Jakich zatem zmian w zakresie działania urzędów pracy należy oczekiwać?
Generalnie opracowana koncepcja zmian oznacza, iż rejestracja w powiatowym urzędzie pracy nie będzie dawała, jak obecnie, prawa do ubezpieczenia zdrowotnego. Tym samym dokonany zostanie rozdział statusu osoby bezrobotnej od ubezpieczenia zdrowotnego.
Nie oznacza to jednak, iż osoby bezrobotne stracą prawo do ubezpieczenia zdrowotnego. Koncepcja jest taka, by wszystkie osoby miały prawo do ubezpieczenia zdrowotnego, niezależnie od statusu odnośnie pracy i to zadanie byłoby w rękach organu rentowego.
Taki rozdział spowodowany jest tym, iż obecnie wiele osób rejestruje się w urzędzie pracy nie w celu znalezienia pracy, lecz ze względu na ubezpieczenie zdrowotne. Stąd celem opracowanej nowelizacji jest oddzielenie statusu osoby bezrobotnej od kwestii posiadania ubezpieczenia zdrowotnego, by urzędy pracy mogły zajmować się osobami aktywnie poszukującymi zatrudnienia.
Na jakim etapie znajduje się obecnie opracowana koncepcja?
Otóż projekt rozwiązań jest obecnie konsultowany pomiędzy przedstawicielami resortu rozwoju, a urzędnikami Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Założenie jest takie, iż prowadzone konsultacje doprowadzą do osiągnięcia kompromisu w tym aspekcie i przepisy uda się wprowadzić w życie od początku przyszłego roku, przynajmniej w znacznej części.
Nowe przepisy wymagać będą sporych zmian w systemach informatycznych, a poza tym planowane jest również szerokie prowadzenie konsultacji z partnerami społecznymi. To zaś oznacza, iż pracy nad projektem będzie całkiem sporo.
Prace nad nowymi rozwiązaniami w powyższym aspekcie prowadzone są też w połączeniu z nową koncepcją ustawy, która ma zastąpić funkcjonującą ustawę o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Generalnie nowa ustawa ma wprowadzić dużo zmian w funkcjonowaniu powiatowych urzędów pracy (PUP), przy czym ważne podkreślenia jest to, iż nie ma mowy o ich likwidowaniu, a o przekształcaniu w centra wspierania zatrudnienia. Obecnie bowiem urzędy pracy w świadomości powszechnej są traktowane jako instytucja, gdzie można się zarejestrować jako osoba bezrobotna, ewentualnie postarać się o jakiś staż czy szkolenie, czy też otrzymać zasiłek dla bezrobotnych.
Idea zmian jest z kolei taka, by to diametralnie zmienić. Centra wspierania zatrudnienia mają obsługiwać osoby faktycznie zainteresowane znalezieniem zatrudnienia bądź zmianą pracy, ale też jednocześnie spełniać oczekiwania pracodawców odnośnie potrzeby pomocy w poszukiwaniu różnych grup pracowników. Nowa ustawa ma też wprowadzić takie rozwiązania, które zmniejszą biurokrację i zelektronizują usługi świadczone przez urzędy pracy.
Jakich jeszcze zmian w zakresie instytucji rynku pracy należy oczekiwać?
Zamierzeniem opracowywanych zmian jest jak największe wykorzystanie nowoczesnych technologii, by kontakt obywateli i pracodawców z urzędem był w formie on-line. Obecnie zarówno powiatowe, jak i wojewódzkie urzędy pracy korzystają z 17 różnych systemów teleinformatycznych, co zdecydowanie komplikuje ich funkcjonowanie, jak i współdziałanie.
Idea zmian jest taka, by powstał jeden (maksymalnie dwa) system teleinformatyczny, z którego korzystałyby wszystkie instytucje rynku pracy. Na ten cel potrzebne są dodatkowe środki finansowe, które zostały już zaplanowane w ramach jednego z działań Krajowego Planu Odbudowy.
Przewidywane jest też powstanie nowej instytucji, mianowicie centrum analiz, szkolenia i doskonalenia kadr publicznych służb zatrudnienia. Jej celem działania ma być podnoszenie kwalifikacji i rozwój zawodowy pracowników urzędów pracy, jak i bycie ośrodkiem analityczno-doradczym dla ministra ds. pracy.
A jakich zmian należy oczekiwać w zakresie funkcjonujących obecnie instrumentów aktywizacji zawodowej?
Obecnie trwa przegląd funkcjonujących instrumentów aktywizacji zawodowej pod kątem ich efektywności. Zatem jest jeszcze za wcześnie na to, by twierdzić, iż jakiś instrument nie będzie już potrzebny i zostanie zlikwidowany.
Nie przewiduje się też żadnych zmian w zakresie struktury organizacyjnej, czyli zarówno powiatowe, jak i wojewódzkie, urzędy pracy, pozostaną w gestii powiatu bądź województwa. Planowane jest dokładne określenie kompetencji samorządu, by uprawnienia lokalne oraz ministra ds. pracy nie nakładały się na siebie.
W tym celu uruchomiony został pilotażowy program „Nowe spojrzenie – nowe możliwości”, który ma służyć przygotowaniu oraz sprawdzeniu w praktyce innowacyjnych metod aktywizacji zawodowej. Chodzi o wypracowanie i wdrożenie rozwiązań, które będą skuteczną odpowiedzią na zmieniający się rynek pracy.
Do kogo skierowany jest zatem ów pilotażowy program wsparcia?
Program skierowany jest do wojewódzkich i powiatowych urzędów pracy. Realizacja programu możliwa jest samodzielnie przez dany urząd, bądź we współpracy z innymi instytucjami (chociażby szkoleniowymi, Ochotniczymi Hufcami Pracy, agencjami zatrudnienia lub instytucjami pozarządowymi).
Poza tym sama organizacja pozarządowa, posiadająca jakiś ciekawy pomysł na aktywizację osób bezrobotnych w danym regionie, może sama wyjść z inicjatywą i namówić do współpracy urząd pracy.
Pieniądze na ten cel pochodzą z rezerw Funduszu Pracy i przeznaczona jest na to kwota 100 mln zł. Program nie określa wysokości wsparcia dla jednego projektu pilotażowego, jak i nie wymaga udziału własnego ze strony urzędu pracy czy też samorządu. Wnioski składane są w formie elektronicznej do właściwego terenowo urzędu wojewódzkiego, gdzie po weryfikacji formalnej przekazywane są do Ministerstwa Rozwoju, Pracy i Technologii.
Plan programu pilotażowego jest taki, iż w drugiej połowie sierpnia powinna być znana lista projektów przeznaczonych do finansowania, a sam program prowadzić będzie można do końca 2022 roku.
Podsumowując, urzędy pracy czekają spore zmiany i to nie tylko organizacyjne. Mają się one bowiem stać centrami wspierania zatrudnienia, i to zarówno dla osób poszukujących pracy, jak i pracodawców. Znaczną nowością będzie zapewne to, iż po wejściu w życie projektowanych rozwiązań powinny się tam rejestrować jedynie osoby faktycznie poszukujące pracy, a nie zainteresowane tylko posiadaniem ubezpieczenia zdrowotnego. Zapewne w przeciągu najbliższych miesięcy będziemy mieć do czynienia z coraz większym uszczegółowieniem i systematyzowaniem omawianych zmian w zakresie funkcjonowania instytucji rynku pracy. Oby zaproponowane rozwiązania okazały się skuteczne i potrzebne wobec ciągle zmieniającego się rynku pracy.
