Spora część przedsiębiorców pozbawiona jest możliwości skorzystania z rządowych form wsparcia działalności gospodarczej w obliczu pandemii wirusa SARS-CoV-2 wywołującego chorobę CIVID-19. Okazuje się bowiem, że powodem kłopotu jest brak aktualizacji informacji o przedsiębiorstwie w oficjalnych bazach danych.
Jakie są obecnie przykładowe narzędzia wsparcia dla przedsiębiorstw w czasie epidemii wirusa SARS-CoV-2 wywołującego chorobę COVID-19?
Przedsiębiorcy mogą cały czas korzystać z narzędzi wsparcia przewidzianych w przepisach antycovidowych. Dotyczy to między innymi zwolnienia z opłacania składek ZUS, ulgi w należnościach do ZUS, dodatkowego świadczenia postojowego oraz jednorazowego świadczenia postojowego. Wymogi i terminy ujęte zostały w poniższej tabeli:
| Główne przesłanki ubiegania się o pomoc rządową | Termin złożenia wniosku | |
| Zwolnienie ze składek za lipiec, sierpień i wrzesień 2020 r. | Obowiązki płatnika: – prowadzić przeważającą działalność pod określonym kodem PKD wskazanym w ustawie z 2 marca 2020 roku o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. z 2020 r. poz. 374 z późn. zm. zwana dalej tarcza antykryzysowa) – dokonać zgłoszenia jako płatnik składek przed 30 czerwca 2020 roku – mieć przychód z przeważającej działalności uzyskany w pierwszym miesiącu kalendarzowym, za który składany jest wniosek o zwolnienie, niższy co najmniej o 75% od przychodu uzyskanego w tym samym miesiącu kalendarzowym w 2019 roku | do 15 marca 2021 roku (jeżeli Sejm RP przyjmie poprawkę Senatu RP) |
| Zwolnienie ze składek za listopad 2020 r. | Obowiązki płatnika: – prowadzić pozarolniczą działalność gospodarczą na dzień 30 września 2020 roku pod określonym kodem PKD wskazanym w tarczy antykryzysowej – być zgłoszony jako płatnik składek do 30 czerwca 2020 roku – uzyskać przychód z tej działalności w listopadzie 2020 roku niższy co najmniej o 40% w stosunku do przychodu uzyskanego w listopadzie 2019 roku | do 31 stycznia 2021 roku |
| Dodatkowe postojowe | Obowiązki płatnika: – prowadzić przeważającą działalność pod określonymi kodami PKD wskazanymi w tarczy antykryzysowej – osiągnąć przychód z tej działalności w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku niższy co najmniej o 75% od przychodu uzyskanego w tym samym miesiącu kalendarzowym w 2019 roku – wcześniej skorzystać ze świadczenia postojowego (otrzymać co najmniej jedno takie świadczenie) | najpóźniej w terminie 3 miesięcy od zniesienia stanu epidemii |
| Jednorazowe dodatkowe postojowe | Obowiązki płatnika: – prowadzić przeważającą działalność gospodarczą oznaczoną kodem PKD wskazanym w ustawie – uzyskać przychód z tej działalności w październiku albo listopadzie 2020 roku niższy co najmniej o 40% w stosunku do przychodu uzyskanego odpowiednio w październiku albo listopadzie 2019 roku – wcześniej skorzystać ze świadczenia postojowego | najpóźniej w terminie 3 miesięcy od zniesienia stanu epidemii |
Co to jest rejestr Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) i do czego służy?
Rejestr PKD jest to przyjęty umownie i usystematyzowany hierarchicznie podział zbioru rodzajów działalności gospodarczej, jakie są realizowane przez podmioty gospodarcze. PKD ustalała symbole, nazwy i zakres grup klasyfikacyjnych na pięciu różnych poziomach (sekcje i podsekcje /tylko PKD 2004, nie ma podsekcji w PKD 2007/, działy, grupy, klasy, podklasy). Rodzaje działalności dzielą się na przeważające, drugorzędne i pomocnicze.
Jaką rolę odgrywały dotychczas kody PKD, a jaką przybrały obecnie i jak odnajdują się w temacie PKD przedsiębiorcy?
Trzeba zwrócić uwagę, iż w każdym przypadku chęci skorzystania z narzędzi wsparcia dla przedsiębiorców borykających się z płynnością finansową w obliczu epidemii wirusa SARS-CoV-2 wywołującego chorobę COVID-19 kluczowym jest prowadzenie przeważającej działalności gospodarczej pod określonym kodem PKD, co opisane zostało w powyższej tabeli. Okazało się, że nie wszyscy przedsiębiorcy aktualizowali dane w stosownych bazach i obecnie stan faktyczny często nie pokrywa się z danymi w bazach.
Powodem tego może być fakt, iż dotychczas kody PKD pełniły funkcję głównie statystyczną, stąd przedsiębiorcy nie przywiązywali do nich większej wagi i w momencie poszerzania zakresu działalności, najczęściej dopisywali kolejne, nowe PKD do dotychczasowej działalności głównej. Jak zauważa Łukasz Kozłowski z Federacji Przedsiębiorców Polskich (FPP), przedsiębiorcy nie brali pod uwagę zmiany struktury przychodów i nie zmieniali kolejności PKD w stosownych bazach danych. Istnieje obowiązek aktualizacji danych, jednakże dotychczas dane te nie miały żadnego znaczenia poza statystycznym, stąd przedsiębiorcy nie przykładali do tego wagi. Przykładem może być przedsiębiorca, który otwierając działalność gospodarczą w zakresie wydawnictwa czasopism i periodyków, podał stosowny kod PKD 58.14.Z. Z biegiem czasu przedsiębiorca poszerzył zakres działalności o organizację targów, wystaw, kongresów o numerze PKD 82.30.Z, a także zaczął prowadzić kwiaciarnię związaną z PKD 56.10 A. Mimo zmiany struktury przychodów wynikających z faktur przychodowych, na niekorzyść pierwotnej działalności wydawniczej, przedsiębiorca nie wskazał PKD dotyczących organizacji targów lub kwiaciarni jako działalności przeważającej. Obecnie przedsiębiorcy zaczęli aktualizować dane po wprowadzeniu systemu pomocowego związanego z epidemią wirusa SARS-CoV-2, ponieważ przyznanie wsparcia dotyczy tylko wybranych branż, a udowodnienie przynależności do danej branży polega na wyborze PKD w stosownych bazach danych, podkreśla Arkadiusz Pączka z FPP.
Czy zmiana kolejności występowania numeru PKD w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS), Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) lub Głównym Urzędzie Statystycznym, który nadaje REGON, rozwiązuje problem?
W przypadku składania wniosku o zwolnienie ze składek ZUS za lipiec, sierpień i wrzesień 2020 roku oraz o dodatkowe świadczenie postojowe rozwiązaniem problemu jest wytypowanie PKD przeważającej działalności (która podlega pod tarczę antykryzysową) najpóźniej na moment składania wniosku. Warunek jest bowiem spełniony i nie ma znaczenia termin, w jakim została zgłoszona zmiana PKD, ważne, że stało się to przed złożeniem wniosku. Trzeba wiedzieć natomiast, że ZUS może łatwo sprawdzić, czy przeważająca działalność zadeklarowana poprzez numer PKD jest faktycznie tą dominującą, a nie zmienioną wyłącznie na potrzeby otrzymania wsparcia w czasie epidemii.
Przy zwolnieniu w opłacaniu składek ZUS za listopad 2020 roku oraz jednorazowym dodatkowym świadczeniu postojowym ustawodawca przyjął inne zasady. W tym przypadku brana jest pod uwagę przeważająca działalność na dzień 30 września 2020 roku widniejąca w danych zawartych w rejestrze prowadzonym przez Główny Urząd Statystyczny w postaci bazy REGON. Oznacza to, że aby być beneficjentem wsparcia rządowego w zakresie składki ZUS za listopad 2020, roku, zmiany numeru PKD w CEIDG lub KRS musiałyby byś dokonane nie później niż 30 września 2020 roku. Rzecznik ZUS wyjaśnia, że ustawodawca nie przewidział możliwości szacowania rodzaju przeważającej działalności w oparciu o dokumenty księgowe, stąd nie ma podstaw do takowego rozpatrywania wniosków.
Jakie są opinie ekspertów na temat klasyfikowania przedsiębiorców jako beneficjentów programów pomocowych po numerze PKD dominującej działalności gospodarczej?
Paweł Matyja z Kancelarii Adwokackiej twierdzi, że w pierwszej kolejności należy brać pod uwagę pomocowy charakter regulacji, a dodatkowo to, że ustawodawca chciał ograniczyć lub wręcz uniemożliwić ewentualne nadużycia, jednakże sama procedura powinna opierać się na deklaracji przedsiębiorcy, złożonej pod groźbą odpowiedzialności karnej, podlegającej weryfikacji podczas kontroli.
FPP skierowała pismo do Marka Niedużaka, podsekretarza stanu w Ministerstwie Rozwoju, Pracy i Technologii w sprawie wyjaśnienia sformułowania „przeważająca działalność”, a szczególnie czy owo sformułowanie odnosi się do rodzaju działalności faktycznie dominującej w okresie objętym wsparciem. Jeśli odpowiedź będzie twierdząca, jest spora szansa, że z pomocy rządowej będą mogli skorzystać przedsiębiorcy, którzy nie zaktualizowali PKD w wymaganym czasie i których wnioski z tego powodu zostały odrzucone.
Łukasz Kozłowski, ekspert Pracodawców RP, a także członek rady nadzorczej ZUS, zwraca uwagę, iż lista kodów PKD jest zbyt rozbudowana i rozdrobniona. Możliwym jest, że przedsiębiorca wybierając odpowiadające działalności PKD będzie miał problem z rzetelnym trafieniem w odpowiednie, a na dodatek może ominąć go możliwość uzyskania pomocy, bo ustawodawca wymienił wyłącznie krótką listę PKD podlegających pomocy.
Podsumowując, dotychczas wyłącznie statystyczna rola numerów PKD oznaczających umowny i usystematyzowany podział rodzajów działalności gospodarczej, jakie realizują przedsiębiorstwa, obecnie, w dobie pandemii wirusa SARS-CoV-2 wywołującego chorobę COVID-19 i skutków gospodarczych przez nią wywołanych, a więc kłopotów finansowych, z jakimi boryka się obecnie większość przedsiębiorstw, nabrała ogromnego znaczenia. Mianowicie chodzi o to, że od numeru PKD dominującej działalności w bazie CEIDG, KRS i REGON zależy, czy dany przedsiębiorca może stać się beneficjentem pomocy rządowej w ramach tarczy antykryzysowej, czy też niestety jego wniosek o pomoc zostanie odrzucony z przyczyn formalnych. Sytuacja zdaje się być bez wyjścia, chyba że Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii stanie po stronie podupadających przedsiębiorstw i uzna zapis „przeważająca działalność” za możliwy do udowodnienia za pomocą dokumentów księgowych, a nie wyłącznie numerami PKD w bazie.
