Brexit w kontekście zmian w zatrudnieniu

Wraz z końcem obecnego roku Wielka Brytania opuszcza Unię Europejską (UE). Jednak nadal pozostaje wiele nierozstrzygniętych kwestii w przeróżnych sferach, w tym również w odniesieniu do funkcjonowania rynku pracy.

Sprawdź https://ksservice.pl/blog/poradnik/wezwanie-do-zaplaty-wszystko-co-trzeba-wiedziec/

Co wiadomo już na pewno w kontekście brexitu i zmian odnośnie mobilności pracowników pomiędzy Polską, a Wielką Brytanią?

Generalnie zasadniczej zmianie ulegnie status obywateli UE w Wielkiej Brytanii oraz Brytyjczyków w państwach członkowskich Unii. Częściowo zachowają oni jednak swoje uprawnienia pobytowe, o ile wcześniej zamieszkiwali na terytorium danego państwa.

Zasadniczo Wielka Brytania stanie się państwem trzecim dla całej Unii Europejskiej, czego konsekwencją będzie wyłączenie zasady swobodnego przepływu pracowników. Stąd też zatrudnienie obywateli państw członkowskich UE, czy też Brytyjczyków w państwach członkowskich, wymagało będzie uzyskania odpowiednich zezwoleń. Ograniczeniom podlegać będzie również delegowanie pracowników do i z Wielkiej Brytanii.

Co zapewnia w takiej sytuacji umowa o wystąpieniu Wielkiej Brytanii z UE?

Otóż umowa o wystąpieniu zapewnia osobom dotychczas korzystającym ze swobody przepływu pracowników możliwość kontynuowania pobytu w dotychczasowym miejscu. Uprawnienie to przysługuje, jeżeli przed upływem okresu przejściowego Brytyjczyk lub obywatel UE lub członkowie ich rodzin korzystają z prawa pobytu i zamierzają pozostać w danym kraju po 31 grudnia 2020 roku. Ważnym jest, by wjazd do danego kraju nastąpił przed tą datą.

Umowa o wystąpieniu przewiduje też, iż osoby takie zachowają nie tylko prawo pobytu, ale też i prawo do pracy na dotychczasowych warunkach, czyli bez konieczności spełniania dodatkowych wymogów. Takie zapisy wynikają wprost z owej umowy o wystąpieniu, a państwa będące jej stronami nie mogą uzależnić nabycia tych praw przez obywateli od jakichkolwiek dodatkowych przesłanek. Mogą jednak zobowiązać osoby pozostające na ich terytorium, począwszy od 2021 roku do przejścia przez procedurę potwierdzenia nabycia uprawnień na podstawie umowy o wystąpieniu. Tym samym oznacza to, iż przyznanie statutu może być potwierdzone przez dodatkowe dokumenty.

Co w powyższym kontekście wprowadziła Wielka Brytania?

Brytyjczycy wprowadzili procedurę potwierdzenia nabycia uprawnień z umowy o wystąpieniu w stosunku do obywateli UE i członków ich rodzin zamierzających pozostać tam po zakończeniu okresu przejściowego. Osoby te muszą wystąpić o przyznanie im specjalnego statusu pobytowego, mianowicie:

• settled status – dla osób przebywających na Wyspach Brytyjskich co najmniej 5 lat
• pre-settled status – dla osób przebywających na Wyspach Brytyjskich poniżej 5 lat

Wnioski o nadanie takiego statusu będą przyjmowane począwszy od dnia 30 czerwca 2021 roku, przy czym wykazać należy, iż pobyt rozpoczął się przed 1 stycznia 2021 roku. Osoby, którym jeden z powyższych statusów zostanie przyznany nie otrzymają dokumentu potwierdzającego powyższy fakt. Jednakże okresie do 31 grudnia 2025 roku będą one mogły wjechać na terytorium Wielkiej Brytanii na podstawie paszportu lub dowodu osobistego.

A jak zmienią się zasady pobytu Brytyjczyków w Polsce?

W polskich realiach opracowywana jest obecnie ustawa o zmianie ustawy o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oaz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich UE i członków ich rodzin oraz niektórych innych ustaw. W jej ramach zmianie ulegnie również status Brytyjczyków pozostających w naszym kraju po 1 stycznia 2021 roku.

Zgodnie z tym projektem obywatele Wielkiej Brytanii oraz członkowie ich rodzin, którzy pozostaną w Polsce po zakończeniu okresu przejściowego, będą mogli korzystać z dotychczasowych dokumentów wydanych im jako obywatelom UE. Jednakże posiadania przez nich zaświadczenia o zarejestrowaniu pobytu obywatela UE i dokumenty potwierdzające prawdo stałego pobytu (w tym karty stałego i czasowego pobytu członków ich rodzin) zachowują ważność do 31 grudnia 2021 roku. Po tym dniu nie będzie możliwe złożenie wniosku o wydanie nowych dokumentów.

Co zmieni się w odniesieniu do wzajemnego zatrudniania obywateli w kontekście brexitu?

Począwszy od 1 stycznia 2021 roku osoby, które nie są beneficjentami umowy o wystąpieniu (czyli nie korzystały z prawa pobytu przed zakończeniem okresu przejściowego), będą traktowane jak osoby z państw trzecich. A to oznacza, iż zatrudnienie ich będzie możliwe dopiero po uzyskaniu odpowiednich zezwoleń.

To znacząco wpłynie na utrudnienie mobilności pracowników pomiędzy Polską, a Wielką Brytanią. Podjęcie pracy w innym państwie wiązać się będzie z uprzednim przejściem żmudnej procedury.

Aby z kolei to uprościć, władze Wielkiej Brytanii zmodyfikowały przepisy regulujące zatrudnianie cudzoziemców. Zmiany zostały ujęte w dokumencie „Statement of changes to the Immigration Rules”, gdzie między innymi:

• zrezygnowano z obowiązku przeprowadzenia testu rynku pracy w celu zatrudnienia obcokrajowca
• zrezygnowano ze stosowania limitów w wydawaniu wiz dla wysoko wykwalifikowanych pracowników
• zmniejszono minimalne wynagrodzenie do 25.600 funtów rocznie

A czy planowane są jakieś zmiany w odniesieniu do zatrudniania Brytyjczyków w Polsce?

Otóż generalnie rząd polski nie przewiduje wprowadzania uproszczonych przepisów do zatrudniania w naszym kraju obywateli Wielkiej Brytanii. Zatem podjęcie przez nich zatrudnienia w naszym kraju oznaczać będzie przejście takiej samej procedury, jak dla każdego innego obywatela państwa trzeciego. Obowiązywać zatem będą ich zezwolenia na pracę, zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy czy też Blue Card.

Natomiast planowane jest wprowadzenie specjalnego statusu dla pracowników delegowanych z Wielkiej Brytanii. We wspomnianym już wcześniej projekcie ustawy opracowywanym przez polski rząd ma znaleźć się zapis dotyczący brytyjskich pracowników delegowanych, którzy co do zasady nie zostali objęci umową o wystąpieniu.

W owym projekcie wyróżniono kategorię obywateli brytyjskich, którzy przebywali w okresie przejściowym w Polsce i kontynuują zamieszkiwanie na naszym terytorium po jego zakończeniu jako pracownicy delegowani. Tym samym Brytyjczyk, który do 31 grudnia 2020 roku wykonywał pracę w Polsce jako pracownik delegowany, będzie mógł złożyć wniosek o wydanie mu specjalnego zezwolenia na pobyt czasowy na okres 5 lat. Wniosek taki będzie musiał zostać złożony najpóźniej do 31 grudnia 2021 roku. Do tego dnia pobyt takiej osoby w Polsce będzie uznawany za legalny.

Z kolei po 5 latach legalnego i nieprzerwanego pobytu w Polsce Brytyjczycy delegowani na terytorium Polski będą uprawnieni do złożenia wniosku o udzielenie im zezwolenia na pobyt stały. Ponadto, w kwestii pracowników delegowanych do pracy na terytorium Polski, znaczenie ma stanowisko MRPiT z dnia 9 listopada 2020 roku. Otóż po zakończeniu okresu przejściowego delegowanie pracowników do Polski przez brytyjskich pracodawców odbywać się będzie na zasadach obowiązujących pracodawców spoza UE.

Co jeszcze ma znaczenie w kwestii delegowania pracowników brytyjskich?

Istotne w tym kontekście jest stanowisko Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji (MSWiA), które rozróżnia status Brytyjczyków, którzy kontynuują pobyt w Polsce po zakończeniu okresu przejściowego jako pracownicy delegowani, od statusu Brytyjczyków, którzy realizują inne cele pobytu. Zasadniczo wydaje się to niespójne, lecz ma swe źródła w umowie o wystąpieniu.

W obu przypadkach spełnione są bowiem przesłanki wymienione w umowie o wystąpieniu, mianowicie korzystanie z prawa pobytu przed 1 stycznia 2021 roku i zamieszkiwanie w państwie przyjmującym po tej dacie. Jednak w przypadku pracowników delegowanych realizowana jest swoboda świadczenia usług, co tym samym oznacza, iż ustawodawca nie uznaje uprawnień wynikających z tej umowy w stosunku do pracowników delegowanych.

Nie ma natomiast specjalnych rozwiązań odnośnie osób, które rozpoczną delegowanie po zakończeniu okresu przejściowego, gdyż ich status zostanie zrównany ze statusem obywateli państw spoza UE. W tym zakresie sytuacja pracowników delegowanych mogłaby ulec zmianie, gdyby Wielka Brytania zawarła stosowne porozumienie w tej kwestii dotyczące przyszłych relacji z UE.

Nie ulegną jednakże zmianie zasady zapewniania pracownikom delegowanym właściwych warunków zatrudnienia. Wprawdzie Wielka Brytania nie będzie stosowała dyrektywy 96/71/WE Parlamentu Europejskiego, jak i 2018/957 Parlamentu Europejskiego i Rady Europy, jednak sytuacja pracowników delegowanych do tego kraju nie ulegnie zmianie pod względem warunków zatrudnienia. Obowiązek stosowania prawa lokalnego w stosunku do takich osób wynika bowiem z przepisów wewnętrznych Wielkiej Brytanii, które obecnie są tożsame z prawem unijnym.

Natomiast polska ustawa o delegowaniu pracowników, implementująca ww. unijne dyrektywy, stosowana jest także w przypadku pracowników delegowanych z państw spoza UE. Będzie zatem obowiązywała również w przypadku osób zatrudnionych na Wyspach Brytyjskich i delegowanych do Polski.

Możliwym jest także, iż wystąpienie Wielkiej Brytanii z UE wiązać się będzie z niestosowaniem przez to państwo rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (nr 883/2004), gdzie mowa jest o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (chyba, że dojdzie jeszcze do zawarcia porozumienia w tym względzie pomiędzy UE, a Wielką Brytanią). Tym samym od 1 stycznia 2021 roku nie będzie możliwym uzyskanie zaświadczenia A1 dla pracownika delegowanego do Wielkiej Brytanii.

O ile Polska samodzielnie nie zawrze umowy o zabezpieczeniu społecznym z Wielką Brytanią, pracodawca po nowym roku będzie zobowiązany do opłacania składek na ubezpieczenie społeczne zarówno w państwie oddelegowania, jak i państwie zatrudnienia pracownika.

Podsumowując, pomimo, iż formalne wyjście Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej nastąpi już za kilka tygodni, to na polu rynku pracy niedogranych jest jeszcze sporo elementów. Będą one na pewno miały wpływ na sytuację na tym rynku, przysparzając niejednej osobie czy przedsiębiorstwu sporo problemów. Należy jednakże mieć nadzieję, iż wraz z upływem czasu sytuacja się ustabilizuje i uda się dopracować spójne zasady współpracy pomiędzy Polską i Wielką Brytanią, szczególnie w zakresie przepływu pracowników.