Cudzoziemcy chętnie pracują w Polsce

Na koniec września 2020 roku w polskim systemie ubezpieczeń społecznych zarejestrowanych było 689 tys. cudzoziemców. To wynik rekordowy w skali naszego kraju i było to o 19 tys. więcej osób aniżeli w lutym 2020 roku, czyli przed wybuchem epidemii. Taki wynik świadczy o tym, iż obcokrajowcy wręcz masowo podejmują legalną pracę w Polsce.

Co wynika z najnowszych danych o pracujących cudzoziemcach opublikowanych przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS)?

Generalnie cudzoziemcy, którzy pracują w Polsce legalnie, podlegają polskiemu systemowi ubezpieczeń społecznych. I będą to zarówno pracownicy, zleceniobiorcy, jak i osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą. Z najnowszych danych ZUS wynika, iż na koniec września było ich 689 tys. osób, co stanowi przyrost o 31 tys. względem sierpnia i o 19 tys., względem lutego, czyli okres sprzed epidemii.

Jak zauważa Łukasz Kozłowski z Federacji Przedsiębiorców Polskich, na początku epidemii obserwowaliśmy znaczny spadek ilości pracujących w Polsce cudzoziemców. Wiązało się z to z dwoma faktami:

• pracodawcy w pierwszej kolejności rozwiązywali umowy z obcokrajowcami
• na przełomie marca i kwietnia 2020 roku spora część obcokrajowców zdecydowała się wyjechać z Polski ze względu na dużą niepewność panująca wówczas na całym świecie w związku z epidemią

Jak potwierdza Paweł Żebrowski, rzecznik ZUS, od marca liczba obcokrajowców ulegała znacznemu spadkowi, w granicach 10%, jednak obecne dane za wrzesień pokazują, iż straty na tym polu zostały odrobione wręcz z nawiązką, gdyż mamy niemalże 20 tys., osób więcej zarejestrowanych w ZUS aniżeli w najlepszym momencie przed wybuchem epidemii, czyli w lutym 2020 roku. I to są dobre informacje zarówno dla polskiego rynku pracy, jak i systemu ubezpieczeniowego.

Generalnie zatem można obecnie prognozować, iż utrzymujący się długoletni trend wzrostowy w kontekście ilości cudzoziemców zarejestrowanych w rodzimym systemie ubezpieczeniowym, zostanie podtrzymany również i w roku obecnym.

Poniższa tabela przedstawia ilość pracujących w Polsce cudzoziemców, którzy podlegają zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat.

Z czego wynika fakt, iż obcokrajowcy powrócili do pracy w Polsce i nadal podejmują u nas zatrudnienie?

Otóż jak zauważa Łukasz Kozłowski, masowe powroty wynikają przede wszystkim z tego, iż branże, w których najczęściej znajdują zatrudnienie obcokrajowcy, nie zostały zbyt boleśnie dotknięte skutkami epidemii. Mowa jest tu o branży budowlanej i logistycznej oraz niektórych gałęziach przemysłu. Tam cały czas mowa jest o dużym deficycie pracowników.

Ponadto bezrobocie w Polsce nie wzrosło tak mocno, jak jeszcze niedawno prognozowano, co oznacza, iż cały czas jest popyt na pracę cudzoziemców. Jednocześnie Grzegorz Kuliś, ekspert ds. rynku pracy, zwraca uwagę na jeszcze inne aspekty. Mianowicie:

• agencje pracy zdążyły już się dostosować do sytuacji związanej z epidemią, zapewniając obcokrajowcom chociażby mieszkania, gdy muszą oni odbyć kwarantannę
• sektor produkcyjny nadal potrzebuje dużej ilości pracowników, szczególnie w sytuacji, gdy część produkcji została przeniesiona z Chin do Europy
• niektórzy nieuczciwi przedsiębiorcy są w związku epidemią bardziej skłonni do legalizacji zatrudniania obcokrajowców, by mogli oni chociażby skorzystać z pomocy medycznej w razie choroby i zakażenia
• sytuacja polityczna na Ukrainie i narastający tam kryzys gospodarczy, a przecież 75% obcokrajowców pracujących w Polsce to obywatele Ukrainy

Jak z kolei zauważa Jeremi Mordasewicz z Konfederacji Lewiatan, cudzoziemcy są częstokroć bardziej mobilni od polskich obywateli, co powoduje, iż podejmują oni pracę tam, gdzie pojawia się na nią zapotrzebowanie, co zachęca pracodawców do ich zatrudniania.

Co jeszcze może powodować, iż mamy do czynienia z przyrostem ilości cudzoziemców zarejestrowanych w ZUS?

W tym zakresie ciekawą tezę stawia Katarzyna Lorenc, ekspert ds. rynku pracy. Jej zdaniem za rosnącą liczbą cudzoziemców zarejestrowanych w ZUS może stać fakt, iż większość pracujących w Polsce obcokrajowców stanowią Ukraińcy, a tymczasem polska opieka medyczna, pomimo jej dużych mankamentów, stoi i tak na dużo wyższym poziomie niż u naszych wschodnich sąsiadów. Tymczasem składki zdrowotne, uprawniające właśnie do skorzystania z tej opieki, opłacają nie tylko pracownicy na umowie o prace, ale również i zatrudnieni na umowie zlecenia.

I taką teorię potwierdzają też statystyczne dane z ZUS. Na koniec września 2020 roku polski organ rentowy odnotował w ubezpieczeniu zdrowotnym 725 tys. cudzoziemców, co oznacza, iż składkę zdrowotną opłaca o 36 tys. więcej obcokrajowców, aniżeli składkę na ubezpieczenia społeczne. Jak zauważa Paweł Żebrowski, są to z reguły osoby na umowach o dzieło, które w tym zakresie ubezpieczają się dobrowolnie.

Jak z kolei dodaje Joanna Torbe, adwokat z Kancelarii Joanna Torbe i Partnerzy, część z tych ubezpieczonych w zakresie ubezpieczeń zdrowotnych stanowić mogą też osoby osiągające przychód z kilku tytułów.

Czego można zatem spodziewać się w przyszłości w powyższym zakresie?

Zdaniem Jeremiego Mordasewicza nic nie wskazuje na to, by w najbliższym czasie coś miało się w tym zakresie zmienić. Cały czas będziemy potrzebować do pracy obcokrajowców (w tym głównie Ukraińców), co wynika z różnych powodów:

• część polskich pracowników jest i będzie na kwarantannie, dlatego trzeba kimś ich zastąpić
• ze względów sanitarnych spadła wydajność pracowników, szczególnie w usługach, gdyż muszą oni wykonywać wiele czynności, którymi wcześniej nie byli obciążani
• jesteśmy starzejącym się społeczeństwem, na emeryturę corocznie przechodzi więcej osób aniżeli wchodzi na rynek pracy

To wszystko powoduje, iż zapotrzebowanie na pracę obcokrajowców będzie w Polsce stale rosnące. Dlatego dobrze, iż obecne wyniki pokazują, iż dołek na tym rynku spowodowany epidemią jest już poza nami.

Rekrutacja i zatrudnienie pracowników ze wschodu – sprawdź na

Podsumowując, od wielu lat mamy do czynienia z sytuacją, gdy liczba pracujących obcokrajowców przyrasta. Należy przy tym pamiętać, iż mówimy tu o osobach pracujących w Polsce legalnie, zgłoszonych do polskiego organu rentowego i odprowadzających składki ubezpieczeniowe. Tymczasem wielu obcokrajowców pracuje też w Polsce nielegalnie, a skalę tegoż zjawiska naprawdę trudno oszacować. Jedno jednak jest pewne, iż polski rynek pracy obecnie nie poradziłby sobie w sytuacji nagłego odpływu pracujących u nas cudzoziemców.