Ciekawym zagadnieniem jest działanie komisji bezpieczeństwa i higieny pracy, której zadaniem jest odbywanie cyklicznych narad, w kontekście planu urlopów pracowników. Mianowicie trudno jest bowiem zapewnić prawidłowe funkcjonowanie takiej komisji, gdy pracownicy korzystają z urlopów. Zachodzi bowiem wątpliwość czy pracownika, członka komisji bezpieczeństwa i higieny pracy, można odwołać z urlopu.
Co wiadomo o komisjach bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładach pracy?
Otóż niewątpliwie im większy pracodawca, tym problematyka z zakresu bhp staje się coraz trudniejsza do stosowania. W tym kontekście jednym z istotnych progów poziomu skomplikowania jest limit zatrudnienia powyżej 250 pracowników. Jego przekroczenie bowiem obliguje pracodawcę do powołania komisji bezpieczeństwa i higieny pracy (bhp), jako organu doradczego i opiniodawczego.
I obowiązek powołania takiej komisji jest niezależny od tego, w jakim wymiarze czasu pracy pracownicy są zatrudnieni. W tym kontekście istotna jest bowiem sama liczba 250 pracowników.
Do zadań komisji bhp należą:
- dokonywanie przeglądu warunków pracy
- dokonywanie okresowej oceny stanu bezpieczeństwa i higieny pracy
- opiniowanie podejmowanych przez pracodawcę środków zapobiegających wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym
- formułowanie wniosków dotyczących poprawy warunków pracy
- współdziałanie z pracodawcą w realizacji jego obowiązków w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
Kto zatem powinien wchodzić w skład owej komisji bhp?
Otóż zasadą jest, iż w skład komisji bhp wchodzą w równej liczbie przedstawiciele pracodawcy, w tym pracownicy służby bhp i lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami oraz przedstawiciele pracowników, w tym społeczny inspektor pracy.
Co do zasady przewodniczącym komisji bhp jest pracodawca lub upoważniona przez niego osoba, a wiceprzewodniczącym – społeczny inspektor pracy lub przedstawiciel pracowników.
Zatem w tej sytuacji, skoro w skład komisji bhp wchodzą pracownicy, to wiadomym jest, iż każdy z nich ma ustawowe prawo do corocznego płatnego urlopu wypoczynkowego w wymiarze 20 lub 26 dni.
W tym względzie, by uniknąć chaosu organizacyjnego i zapewnić normalne i sprawne funkcjonowanie zakładu pracy, urlopy wypoczynkowe podlegają planowaniu w ramach planu urlopowego, bądź też w oparciu o indywidualne porozumienia pomiędzy pracodawcą, a pracownikami.
Tym samym właściwe planowanie urlopów dotyczyć też powinno członków komisji bhp, by jej posiedzenia mogły odbywać się w pełnym składzie.
A jaki terminarz posiedzeń dotyczy działania komisji bhp?
Generalnie pracodawca nie może organizować posiedzeń komisji bhp z dowolnie zaplanowaną częstotliwością. Z przepisów kodeksu pracy wynika bowiem, iż takie posiedzenia powinny odbywać się w godzinach pracy, przy czym nie rzadziej niż raz na kwartał. Jednocześnie za czas nieprzepracowany z uwagi na udział w posiedzeniach komisji bhp pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
W tym kontekście szczególnie ważnym jest właściwe planowanie urlopów, by mieć na uwadze sprawność działania komisji bhp. Pomimo, iż przepisy wprost tego nie regulują, trudno przyjąć, by prawidłowym postępowaniem była sytuacja, gdy komisja bhp przystępuje do pracy w bardzo okrojonym składzie, gdyż pracownicy korzystają z prawa do urlopu wypoczynkowego.
Ważnym jest bowiem, iż przywilej zasiadania w komisji bhp nie może stanowić ograniczenia prawa do urlopu co do jego wymiaru i swobody korzystania. Zdecydowanie niezbędnym jest wówczas wypracowanie kompromisu w tym względzie, który z jednej strony gwarantował będzie organizowanie posiedzeń komisji bhp w pełnym składzie, a z drugiej strony – uwzględniał preferencje urlopowe pracowników.
Jak już wcześniej zostało wspomniane, przepisy kodeksu pracy mówią o tym, iż posiedzenia komisji bhp muszą się odbywać przynajmniej raz na kwartał. Stąd też w zakładach pracy, gdzie częstotliwość organizowania posiedzeń takowej komisji jest większa (przykładowo raz w miesiącu), nic nie stoi na przeszkodzie, by w okresie letnim i wakacyjnym poprzestać na organizowaniu posiedzeń raz na kwartał. Pamiętać jednak należy, by tego okresu nie przekraczać, gdyż jest to już ustawowe minimum.
Co jeszcze jest istotne w kontekście przepisów o komisjach bhp?
Generalnie przepisy kodeksu pracy regulują formalny skład komisji, jednakże nie ma tam przewidzianych konsekwencji na wypadek, gdyby posiedzenie tej komisji miało się odbyć w niepełnym składzie.
Tym samym kwestia ważności takiego posiedzenia i podejmowanych podczas niego decyzji może być co najmniej dyskusyjna, szczególnie z punktu widzenia inspektorów pracy, chętnie kontrolujących tego typu gremium.
Uwzględniając jednak powyższe zasady i rangę komisji bhp należałoby przyjąć, iż planowanie urlopów powinno uwzględniać w indywidualnych terminach urlopu wypoczynkowego fakt zasiadania danego pracownika w komisji bhp.
Jednocześnie w praktyce nie sposób wykluczyć sytuacji, iż dojdzie do nieporozumienia i pracownik zgodnie z planem będzie miał urlop wypoczynkowy zbieżny z terminem posiedzenia komisji bhp. Wówczas uznać należy, że uzasadnione jest przesunięcie urlopu na termin późniejszy, chyba, że można zorganizować zastępstwo pracownika, który ma korzystać z urlopu wypoczynkowego.
W tym aspekcie zdecydowanie bardziej problematyczna będzie sytuacja, gdy pracownik zasiadający w komisji bhp rozpoczął już korzystanie z urlopu wypoczynkowego w czasie, gdy zaplanowane zostało posiedzenie komisji bhp. Wówczas istotną sprawą jest to, czy pracodawca ma prawo odwołać takiego pracownika z urlopu, by zapewnić pełny skład na posiedzeniu tejże komisji.
W powyższym temacie wiedzieć należy, iż gdy termin posiedzenia komisji bhp był znany przed udzieleniem pracownikowi urlopu wypoczynkowego, wówczas nie ma żadnych podstaw prawnych do odwołania pracownika z urlopu. Należy bowiem mieć na względzie to, iż podstawą odwołania pracownika z urlopu wypoczynkowego mogą być jedynie okoliczności wymagające jego obecności w zakładzie pracy, o ile nie były one wiadome przed rozpoczęciem korzystania z tegoż urlopu.
Czy zatem są elementy działania komisji bhp, które nie zostały unormowane przez ustawodawcę?
Niewątpliwie przepisy regulujące zasady działania komisji bhp są dość ogólne i nie uwzględniają tak istotnych elementów praktycznych, jak:
- możliwość pracy komisji bhp w niepełnym składzie
- ewentualne zastępstwa w sytuacji, gdy urlop wypoczynkowy ma zostać udzielony bądź został udzielony w terminie, w którym komisja ma zaplanowane posiedzenie
Tym samym wiele zależy w tej sytuacji od regulacji wewnątrzzakładowych i istotne jest, by były one jasne i precyzyjne.
Podsumowując, zasiadanie w komisji bhp jest o tyle istotne, iż plan urlopów w danym zakładzie pracy powinien uwzględniać ten fakt, by nie dopuszczać do sytuacji, gdzie pracownik otrzymał urlop, a w tym samym czasie zaplanowane zostało posiedzenie komisji. Niejasne są bowiem w tym względzie przepisy o pracy komisji w niepełnym składzie, czy też o ewentualnych zasadach zastępstwa w takiej sytuacji. A odwołać pracownika z urlopu nie można, gdy termin posiedzenia komisji znany był przed terminem zatwierdzenia urlopu wypoczynkowego.
