Nowa ulga podatkowa wprowadzona nowelizacją ustaw pod łączną nazwą Polski Ład przewiduje zwolnienie z PIT od przychodów nieprzekraczających rocznie 85.528 zł dla powracających z emigracji Polaków, ale nie tylko dla nich.
Na czym polega nowa ulga podatkowa, tzw. „na powrót” i kto może z niej skorzystać?
Polski Ład w art. 21 ust. 1 pkt 152 ustawy o PIT wprowadził od 2022 roku nową ulgę podatkową tzw. „na powrót”, a skorzystać z niej mogą podatnicy, których miejsce zamieszkania w ostatnich trzech latach było poza granicami Polski, a którzy przenoszą się do naszego kraju na stałe. Mogą oni przez kolejne cztery lata liczone od początku roku, w którym powrócili lub od początku roku następującego po powrocie, nie płacić podatku dochodowego od kwoty przychodu nieprzekraczającego 85.528 zł.:
- ze stosunku pracy i stosunków pokrewnych
- z umowy zlecenia
- ze stosunku służbowego
- z działalności gospodarczej
- opodatkowanej według skali podatkowej
- opodatkowanej 19% stawki liniowej
- opodatkowanej 5% stawki IP Box
- opodatkowanej ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych
Z ulgi tej mogą skorzystać Polacy, którzy powracają z emigracji, a także ci, którzy posiadają Kartę Polaka oraz obywatele krajów Unii Europejskiej (UE), Konfederacji Szwajcarskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). Dodatkowo zwolnienie to przysługuje osobom, które przez ostatnie trzy lata nieprzerwalnie mieszkali na obszarze UE, EOG, Konfederacji Szwajcarskiej, Australii, Chile, Izraela, Japonii, Kanady, Meksyku, Nowej Zelandii, Korei Południowej, Wielkiej Brytanii i USA.
Kolejnymi beneficjentami ulgi podatkowej „na powrót” są mieszkańcy jakichkolwiek państw, którzy mieszkali nieprzerwalnie w Polsce przez pięć lat poprzedzających ostatnie trzy lata.
Z tego zwolnienia może skorzystać każdy, niezależnie od osiąganych dochodów, a nie tylko osoba osiągająca roczny przychód mniejszy niż kwota 85.528 zł.
Nazwa ulgi „na powrót” jest tak określona nieco na wyrost, bo nie oznacza, że osoba, która z niej skorzysta musiała kiedykolwiek mieszkać na terenie Polski. Ważna jest konieczność udokumentowania certyfikatu rezydencji lub innego dokumentu poświadczającego poprzednie miejsce zamieszkania.
Ulga „na powrót” przewidziana jest na okres czterech lat, ale można z niej skorzystać tylko raz.
Czy ulga „na powrót” ma tylko zwolenników, czy są także jej przeciwnicy?
Otóż ulga ta już od czasu ogłoszenia planu jej wprowadzenia i samej konstrukcji oraz na etapie projektu budzi spore kontrowersje. Zarzuca się jej nierówne traktowanie podatników, bo przecież Polacy mieszkający nieprzerwalnie w Polsce muszą obligatoryjnie płacić PIT, dodatkowo osoby powyżej 26 roku życia mają swoje preferencje podatkowe, a od 2022 roku także rodzice czwórki i więcej dzieci oraz pracujący emeryci. Prawodawcom wytykano, że są bardziej hojni dla przybyszów z zagranicy niż dla samych Polaków, a także żądano wyjaśnień odnośnie listy krajów, których obywatele mogą skorzystać z polskich ulg podatkowych, ponieważ według komentatorów niejasny jest powód traktowania w szczególny sposób obywateli np. Chile, Japonii, czy Izraela, a nie np. Ukraińców, czy Białorusinów.
Czy Ukraińcy, którzy obecnie lawinowo przybywają do naszego kraju z uwagi na trwającą w Ukrainie wojnę mogą liczyć na możliwość skorzystania z ulgi „na powrót”?
Zgodnie z przepisami z ulgi „na powrót” mogą skorzystać wszyscy Ukraińcy, którzy posiadają Kartę Polaka, a także ci, którzy mieszkali w Polsce przez pięć lat w okresie poprzedzającym ostatnie trzy lata, a oraz ci, którzy ostatnie trzy lata mieszkali na terytorium UE, EOG lub w każdym państwie wymienionym wprost w ustawie.
Ukraińcy, którzy nie spełniają powyższych warunków, niestety nie będą mogli skorzystać z tej ulgi, ponieważ jest ona dla nich niedostępna.
Mimo tego według ekspertów pobieranie podatku od osób, które są ofiarami systemu panującego w ich kraju rodzimym, czy wojny i jednocześnie utraciły one cały dobytek życia, jest niesprawiedliwe. Zdaniem Piotra Leonarskiego, adwokata i doradcy podatkowego w kancelarii B2R Law Jankowski Stroiński Zięba i Partnerzy najprostszym rozwiązaniem, a także odpowiedzią na apele humanitarne oraz względy moralne byłoby dopisanie Ukrainy do listy krajów wymienionych wprost w ustawie o PIT. Andrzej Puncewicz, partner zarządzający w Crido podkreśla wręcz, że w obecnej sytuacji, kiedy do naszego kraju uciekło przed wojną setki tysięcy osób i najprawdopodobniej nie jest to koniec tej emigracji, a okazać się też może, że ta sytuacja nie jest tymczasowa, to w naszym interesie jest pomoc dla uchodźców.
Pojawia się także kolejny problem, na który zwraca uwagę Piotr Leonarski. W ustawie o PIT jest wskazane, że aby móc skorzystać z ulgi „na powrót”, podatnik zobowiązany jest do przedstawienia certyfikatu rezydencji lub innego dowodu dokumentującego poprzednie miejsce zamieszkania dla celów podatkowych, co w oczywisty sposób nie jest możliwe w przypadku osób uciekających przed wojną. W obecnym czasie bowiem ukraińskie urzędy skarbowe nie są w stanie wydawać certyfikatów rezydencji, a osoby uciekające z Ukrainy często nie mają głowy do organizowania stosownych dokumentów odnośnie dotychczasowego miejsca zamieszkania. To oznacza, że jeśli ten warunek nie zostanie złagodzony, to z ulgi „na powrót” nie skorzystają nawet tacy Ukraińcy którym teoretyczne ona przysługuje. Ekspert widzi dwa wyjścia z obecnej sytuacji dla Ukraińców chcących skorzystać z omawianej ulgi, jak:
- czasowe pozwolenie obywatelom Ukrainy na dokumentowanie poprzedniej rezydencji podatkowej w postaci oświadczenia
- interpretacja ogólna ministra finansów rozszerzająca zakres pojęcia innego dowodu dokumentującego poprzednie miejsce zamieszkania dla celów podatkowych
Podsumowując, polskie prawo podatkowe sprzyja Polakom powracających z emigracji wprowadzając nową ulgę podatkową „na powrót”. Z ulgi tej mogą skorzystać nie tylko Polacy, lecz także wszystkie osoby, które posiadają Kartę Polaka oraz obywatele krajów wymienionych w ustawie, którzy nieprzerwalnie przez ostatnie trzy lata mieszkali na obszarze UE, EOG, Konfederacji Szwajcarskiej, Australii, Chile, Izraela, Japonii, Kanady, Meksyku, Nowej Zelandii, Korei Południowej, Wielkiej Brytanii i USA oraz mieszkańcy jakiegokolwiek państwa, którzy mieszkali nieprzerwalnie w Polsce przez pięć lat poprzedzających ostatnie trzy lata. Warunki, które trzeba spełnić są ściśle określone w ustawie i teoretycznie proste do spełnienia. Problem rodzi się natomiast w obecnej sytuacji Ukraińców niewymienionych wprost w ustawie. Dodatkowo nawet ci, którym teoretycznie ulga przysługuje, bo posiadają Kartę Polaka, jednakże nie pobrali certyfikatu rezydencji z poprzedniego miejsca zamieszkania z uwagi na niewydolność ich rodzimych urzędów skarbowych oraz pośpiech w ucieczce z kraju, z niej nie skorzystają. Należy jednakże mieć nadzieję, iż sytuacja ta ulegnie wkrótce zmianie.
