Eksperci po części pozytywnie oceniają przygotowany przez Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej projekt ustawy o zatrudnianiu cudzoziemców chociażby w zakresie chęci wyodrębnienia zasad dotyczących zatrudniania cudzoziemców z ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy do niezależnego aktu prawnego, co zdecydowanie ułatwi pracodawcom orientację w przepisach. W przygotowanym projekcie jest jednak sporo mankamentów.
Jakie są najistotniejsze zmiany w projektowanej ustawie o zatrudnianiu cudzoziemców?
Przepisy projektu ustawy o zatrudnianiu cudzoziemców napisane są w lepiej usystematyzowany i prostszy sposób niż przepisy w obowiązującej obecnie ustawie, a ich najistotniejszą zmianą postulowaną od lat jest likwidacja tzw. testu rynku pracy. Z założenia miał on zapewniać Polakom pierwszeństwo w dostępie do rynku pracy, lecz okazał się w praktyce kompletnie nieefektywny, a co najważniejsze, jest on wyłącznie iluzoryczną formą tejże ochrony. Test rynku pracy polega na tym, że pracodawca zamierzający zatrudnić cudzoziemca najpierw musi otrzymać ze Starostwa Powiatowego informację na temat ewentualnych bezrobotnych, którzy są chętni podjąć proponowaną pracę na tym stanowisku. Sprawia to, że niepotrzebnie bardzo wydłuża się procedura uzyskania przez pracodawcę zezwolenia na pracę dla cudzoziemca.
Nowe przepisy likwidują ten wymóg w przypadku chęci uzyskania:
- zezwolenia na pracę cudzoziemca, ale także
- zezwolenia na pobyt czasowy oraz pracę cudzoziemca
Zmianie ulegną także zasady odnośnie typów zezwoleń na pracę. W dalszym ciągu funkcjonować będą dotychczasowe zezwolenia odpowiadające obecnym typom A, B oraz S, lecz w przypadku zezwolenie tożsamego z obecnym typem B zrezygnowano z możliwości uzyskania go na lat pięć bowiem maksymalnym okresem ważności po zmianie przepisów będą trzy lata.
Natomiast obecne typy zezwoleń C, D i E ujęte zostaną w jeden typ zezwolenia dla pracownika zagranicznego podmiotu delegowanego na terytorium Polski w celu wykonywania pracy.
Swoistą nowością w przepisach dotyczących zatrudniania cudzoziemców jest wprowadzenie uprawnienia dla wojewody odmowy zezwolenia na pracę cudzoziemca, który w okresie dwóch lat poprzedzających dzień złożenia wniosku, przyjechał do Polski w celu wykonywania pracy i posiadał zezwolenie na pracę lub oświadczenie o zatrudnieniu cudzoziemca, lecz pracy tej nie wykonywał. Takie rozwiązanie, o ile będzie przez wojewodów stosowane, ma szansę ukrócić obecną relokację cudzoziemców do naszego kraju na podstawie pozornie uzyskiwanych przez nich zezwoleń oraz oświadczeń, co w istocie wykorzystywane jest wyłącznie w celu otrzymania wizy.
Kolejną przesłanką odmowy wydania zezwolenia na pracę stanie się po zmianie przepisów posiadanie zaległości w składkach na ZUS.
Nowe przepisy przewidują także zmianę zasad karania pracodawców za nielegalne zatrudnianie cudzoziemców, a wymiar kary ma zostać skorelowany z liczbą osób, których to wykroczenie dotyczy.
Czy nowe przepisy wprowadzają zmiany odnośnie minimalnego wymiaru czasu pracy w zamiarze zatrudnienia cudzoziemca i czy zmiany te mogą być niekorzystne dla pracodawców?
Obecnie nie obowiązują w tym zakresie żadne ograniczenia, natomiast nowa ustawa dotycząca zatrudniania cudzoziemców wprowadza minimalny wymiar czasu pracy, który jest wymagany w celu uzyskania dla niego zezwolenia na pracę i będzie on wynosić ćwierć pełnego wymiaru czasu pracy lub 10 godzin tygodniowo.
Według ustawodawców, nowe przepisy odnośnie zatrudniania cudzoziemców w zakresie minimalnego wymiaru czasu pracy, przyczynić się mają do ograniczenia przypadków zgłaszania przez pracodawców zaniżonego wymiaru czasu pracy. Taki wymóg, jednak w nieco innej konstrukcji przepisów funkcjonuje już w przypadku postępowania o wydanie zezwolenia na pobyt czasowy i pracę, gdzie jest obowiązkowa wypłata cudzoziemcowi wynagrodzenia w wysokości odpowiadającej aktualnemu wynagrodzeniu minimalnemu niezależnie od wymiaru jego czasu pracy.
Eksperci w zakresie rynku pracy są dość negatywnie nastawieni do ingerowania w swobodę prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, a nakazywanie pracodawcom minimalnego wymiaru czasu pracy cudzoziemców jest właśnie swego rodzaju takim ograniczeniem, a co więcej, nie chroni się w ten sposób polskich pracowników.
Jaka będzie obowiązywała forma składania wniosków o zezwolenia na pracę i o wpis oświadczenia o zatrudnieniu cudzoziemca do ewidencji oświadczeń?
Zgodnie z projektem ustawy o zatrudnianiu cudzoziemców, po upływie sześciu miesięcy od wejścia w życie nowej ustawy jedyną obowiązującą formą składania:
- wniosków o zezwolenia na pracę
- wniosków o wpis oświadczenia o zatrudnieniu cudzoziemca do ewidencji oświadczeń
- zaskarżeń w sprawie zezwolenia na pracę
będzie forma elektroniczna, a zatem online za pomocą systemu praca.gov.pl
Obecnie tylko pracodawcy posiadają konta w systemie praca.gov.pl, lecz już niebawem takie konta będą mogli mieć także cudzoziemcy, a zakładane one będą przez organ prowadzący sprawę zatrudnienia cudzoziemca przy sprawie z pierwszego wniosku dotyczącego danej osoby. Natomiast podmiot go zatrudniający będzie zobowiązany do przekazania cudzoziemcowi danych niezbędnych do korzystania z tego konta. Wówczas cudzoziemiec będzie miał wgląd do wszystkich otrzymanych zezwoleń, a także możliwość weryfikacji zgłoszenia go do ubezpieczenia w ZUS.
Ta procedura ma na celu ograniczenie lub wręcz wyeliminowanie oszustw polegających na sprzedaży cudzoziemcom fałszywych zezwoleń na pracę, a których dotychczas nie mieli oni możliwości zweryfikowania.
System praca.gov.pl ma być ponadto powiązany nie tylko bazą danych ZUS, ale także i z bazami danych innych organów, jak np. KAS czy Straż Graniczna, co pozwoli na szybszą weryfikację podmiotu powierzającego cudzoziemcowi wykonywane pracy nie tylko w czasie wydawania samej decyzji, ale także podczas ewentualnej kontroli Państwowej Inspekcji Pracy, bo ta instytucja ma również uzyskać dostęp do tego systemu i informacji w nim zawartych.
Podsumowując, nowa ustawa o zatrudnianiu cudzoziemców ma ułatwić pracodawcom orientację w przepisach w wielu aspektach bowiem napisane są one w prostszy sposób, a także są lepiej usystematyzowane. Zmiany przepisów dotyczą m.in. likwidacji tzw. testu rynku pracy, który obowiązuje obecnie i jest kompletnie nieefektywny, a także znacznie wydłuża procedurę zatrudnienia cudzoziemców nie chroniąc przy tym bezrobotnych z obywatelstwem polskim, jak zakładano przy projektowaniu dotychczasowych przepisów. Zmianie ulegną także typy zezwoleń oraz wymiary kar za nielegalne zatrudnianie cudzoziemców i wprowadzony zostanie minimalny wymiar czasu pracy, który musi być cudzoziemcowi zapewniony.
