Odsetki należne od ZUS nie Odsetki należne od ZUS nie ulegają przedawnieniu - KS Service
+
KSSERVICE

Odsetki należne od ZUS nie Odsetki należne od ZUS nie ulegają przedawnieniu

Odsetki należne od ZUS nie Odsetki należne od ZUS nie ulegają przedawnieniu
17/12/2020

Odsetki należne od ZUS nie Odsetki należne od ZUS nie ulegają przedawnieniu

Okazuje się, iż ZUS nie może zasłaniać się przedawnieniem przed wypłatą odsetek po nieterminowym ustaleniu świadczenia. Z przepisów prawa nie wynika bowiem, by istniał w tym względzie jakikolwiek termin, po upływie którego uprawniony nie może już ich żądać. I takie stanowisko prezentują też polskie sądy.

Kiedy można mówić o odsetkach należnych ze strony ZUS?

Generalnie żądanie odsetek od ZUS zdarza się w zasadzie w dwóch przypadkach, gdy organ rentowy:

  • odmówił prawa do świadczenia, po czym sąd decyzję zmienił i świadczenie przyznał
  • wydał wprawdzie decyzję pozytywną, ale po przekroczeniu terminu na jej wydanie i wypłatę świadczenia

Istotnym jest, iż o odsetki ubezpieczony musi wystąpić oddzielnie. Jeżeli ZUS uzna wniosek za niezasadny, wówczas wyda oddzielną decyzję w tej sprawie. I wtedy może pojawić się pytanie o termin w jakim należy o te odsetki wystąpić, by nie uległy przedawnieniu.

Sama wypłata odsetek ze strony organu rentowego obwarowana jest kilkoma zasadami wynikającymi z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie bowiem z art. 85 ust. 1 tejże ustawy, jeżeli ZUS w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych nie ustalił prawa do świadczenia lub go nie wypłacił, to jest zobowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie, określonych przepisami prawa cywilnego.

Powyższe nie dotyczy jednak sytuacji, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenie jest spowodowane okolicznościami, za które ZUS nie ponosi odpowiedzialności. Co też ważne, to fakt, iż do tych odsetek nie stosuje się przepisów o finansach publicznych, co oznacza, iż konieczność ich wypłaty nie stanowi naruszenia dyscypliny finansów publicznych.

A co zatem z przedawnieniem odsetek należnych od ZUS?

Otóż z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie wynika, iż podlegają one przedawnieniu. O przedawnieniu jest tam z kolei mowa w kontekście należności z tytułu składek wynikających z decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej lub następcy prawnego, która następuje po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym taka decyzja została wydana. Co istotne, regulacja powyższa dotyczy relacji na płaszczyźnie ZUS-zobowiązany, gdy to ZUS jest wierzycielem. Nie ma natomiast określenia okresu przedawnienia dla relacji odwrotnej, gdy ZUS jest dłużnikiem.

Przeczytaj  Kiedy mamy do czynienia z mobbingiem

Nawet jednak, gdyby uznać, iż należności uprawnionego wobec ZUS podlegają przedawnieniu, to nie wiadomo, jakie okresy przedawnienia należałoby zastosować. Nie ma bowiem żadnych podstaw prawnych, by stosować zapisy art. 25 ust. 5 d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, gdzie mowa jest o powyższym okresie przedawnienia. To wynika z faktu, iż organy władzy publicznej muszą stosować wykładnię gramatyczną przepisów, a wykładnia rozszerzająca lub stosowanie analogii prawnych są wykluczone.

Nie można też w tym przypadku pokusić się o wnioskowanie rozszerzające, iż ustawodawca dopuścił stosowanie terminów przedawnienia wynikających z kodeksu cywilnego, gdyż będące w art. 85 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych odesłanie „w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie określonych przepisami prawa cywilnego” jest precyzyjne i jednoznaczne, dotycząc tylko i wyłącznie samej wysokości odsetek należnych od ZUS dla osoby uprawnionej.

Zatem można mieć całkiem uzasadnione wątpliwości czy w ogóle należności odsetkowe osoby uprawnionej wobec ZUS podlegają przedawnieniu. Ustawodawca tego nie doprecyzował, a uwzględniając racjonalność ustawodawczą, gdyby przewidział możliwość przedawnienia określonego typu, wówczas zapewne miałoby to odzwierciedlenie w przepisach.

A takich przepisów brak, przy czym jednocześnie nie ma podstaw, by stosować inne przepisy dotyczące przedawnienia, zarówno z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, jak i. kodeksu cywilnego.

A jak powyższa sytuacja oceniania jest przez polski wymiar sprawiedliwości?

Istotnym w tym kontekście jest wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 25 sierpnia 2020 roku (sygn. akt III AUa 723/19), gdzie sędziowie odnieśli się do stosowania art. 85 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w kontekście przedawnienia prawa domagania się odsetek od ZUS. W uzasadnieniu, odwołując się do kwestii przedawnienia, sędziowie wskazali, iż argumentacja organu rentowego, zgodnie z którą odsetki od nieterminowego ustalenia prawa do renty ulegają przedawnieniu, nie jest zasadna. Sędziowie podkreślili tym samym, iż art. 85 powyżej wymienionej ustawy o tym nie rozstrzyga.

Przeczytaj  Zmiany w zakresie zajęć egzekucyjnych pracowników

Poza tym istotny jest jeszcze jeden aspekt, mianowicie reguły, które powinny być stosowane przez organy władzy publicznej. W ustawie o finansach publicznych na uwagę zasługują chociażby art. 44 ust. 3 pkt 1 i 2 oraz art. 54a. Wynika z nich, iż wydatki publiczne powinny być dokonywane:

  • w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów oraz optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów
  • w sposób umożliwiający terminową realizację zadań

Mając zatem na uwadze powyższe regulacje oraz ogólne zapisy dotyczące funkcjonowania jednostek sektora finansów publicznych (a takowym jest ZUS), działanie organu powinno opierać się na zasadzie legalności i mieć uzasadnienie ekonomiczne. Wydaje się zatem, iż ZUS przede wszystkim powinien dążyć do uwzględnienia roszczeń o odsetki poprzez przyznanie ich w drodze decyzji. W sytuacji natomiast, gdy takiego roszczenia organ rentowy nie spełnia, to ryzykuje w pewnym sensie zwiększony poziom wydatków. W sytuacji bowiem uwzględnienia takiego roszczenia przez sąd koniecznym będzie wypłacenie odsetek w wysokości znacznie wyższej, aniżeli było to możliwe na etapie sporu przedsądowego.

Podsumowując, zważywszy na wszystkie wyżej wymienione okoliczności i przepisy prawa, podnoszenie przez organ rentowy zarzutu przedawnienia odsetek na podstawie artykułu 85 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych okaże się nieskuteczne. Tym samym ZUS, będąc jednostką sektora finansów publicznych, gdzie obowiązują reguły dotyczące wydatków publicznych, powinien dążyć do pozytywnego rozpoznania wniosku osoby uprawnionej, o ile są ku temu uzasadnione podstawy.