Poland.Business Harbour dla specjalistów

Konkurowanie o pożądanych pracowników, szczególnie wysokiej klasy specjalistów pozyskiwanych z zagranicy, wymaga zaoferowania im możliwości przeprowadzki od ręki wraz z możliwościami łatwego przedłużenia legalnej pracy. I to stanowi obecnie nie lada wyzwanie dla programu „Poland.Business Harbour”.

Czym zatem jest ów program „Poland.Business Harbour”?

Otóż „Poland.Business Harbour” (zwany dalej PBH) to pakiet rozwiązań, których celem jest przyciągnięcie do Polski specjalistów i przedsiębiorstw z branży IT. Debiut programu miał miejsce we wrześniu ubiegłego roku, obejmując początkowo jedynie Białoruś. W przypadku osób fizycznych PBH umożliwiał aplikowanie o polskie wizy bez konieczności uzyskania wcześniej zezwolenia na pracę.

W tym przypadku możliwość zaoferowania pracy od ręki jest o tyle istotna, iż cudzoziemcy, będący specjalistami z branży IT, mają niejednokrotnie kilka konkurujących ze sobą ofert zatrudnienia. Stąd też sprawny proces imigracyjny jest tutaj kluczowy.

Rządowi eksperci twierdzą, iż realizowany już od ponad roku program przyczynił się do znacznego zwiększenia odsetka osób wybierających Polskę pośród specjalistów migrujących z Białorusi. Dlatego też w połowie lipca bieżącego roku podjęto decyzję o rozszerzeniu działania programu na 5 kolejnych państw, mianowicie: Armenia, Gruzja, Mołdawia, Rosja i Ukraina.

Zabiegi o rozszerzenie programu czynili przedstawiciele branży IT argumentując, iż w Polsce mamy duży niedobór specjalistów z branży IT, szacowany nawet na kilkadziesiąt tysięcy osób. Jednak fachowców mogłoby przybyć do naszego kraju znacznie więcej, gdyby zlikwidowano kilka barier.

Jak zatem w praktyce wygląda obecnie normalna procedura uzyskania zezwolenia na pracę?

Otóż przed wejściem w życie programu PBH obywatele krajów nim obecnie objętych mogli pracować w Polsce bez zezwolenia na pracę jedynie na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi. Problemem jednak w tym trybie jest czas uzyskania kompletu dokumentów.

Sam czas oczekiwania na rejestrację oświadczenia wynosi od kilku dni do nawet miesiąca. A po jego otrzymaniu cudzoziemiec musi jeszcze uzyskać wizę pracowniczą w polskim konsulacie, gdzie czas oczekiwania na jej wydanie to kolejne 2 tygodnie, a dostępność terminów na złożenie podania o jej przyznanie zależy od aktualnej koniunktury.

Do tego, nierzadko w krajach biorących obecnie udział w programie PBH, czas oczekiwania na termin wizyty w polskim konsulacie wynosił miesiąc i dłużej. Zatem w niesprzyjających okolicznościach łączny czas oczekiwania na uzyskanie kompletu dokumentów może wynieść 2-3 miesiące. Taką sytuację tylko częściowo poprawiał fakt, iż cudzoziemcy z Gruzji, Mołdawii i Ukrainy mogą korzystać z ruchu bezwizowego, jeżeli posiadają paszport biometryczny. Bowiem chociaż ruch bezwizowy pozwala cudzoziemcowi posiadającemu oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy pracować w Polsce tak samo, jak z wizą pracowniczą, to jednak ograniczeniem jest długość legalnego pobytu w ramach tegoż ruchu bezwizowego, wynosząca 90 dni w okresie kolejnych 180 dni. A legalizacja dalszego pobytu poprzez wystąpienie o zezwolenie na pobyt czasowy, może w zależności od regionu Polski potrwać nawet rok. W tym czasie cudzoziemiec, jeżeli zostanie w Polsce, nie może z niej wyjechać.

Jaka jest zatem przewaga programu PBH nad tradycyjnym trybem uzyskiwania zezwoleń?

Otóż program PBH polega na uproszczeniu i skróceniu całej procedury. Cudzoziemiec aplikujący o polską wizę w ramach PBH nie musi wraz z wnioskiem wizowym przedstawiać dokumentu legalizującego jego pracę w Polsce (przykładowo oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy). Co więcej, w ogóle nie musi on uzyskiwać takiego dokumentu ani przed złożeniem wniosku o wizę, ani po jej otrzymaniu.

Po prostu wiza z adnotacją „Poland.Business Harbour” uprawnia do wykonywania pracy w Polsce bez zezwolenia na pracę w okresie ważności owej wizy. Zatem kandydat może złożyć wniosek wizowy krótko po podjęciu decyzji o pracy w Polsce, gdyż konsulaty priorytetowo rozpatrują wnioski z adnotacją PBH (zdarzają się rejony, gdzie złożenie wniosku możliwe jest już następnego dnia).

Zatem w tym przypadku cudzoziemiec zyskuje podwójnie, mianowicie:

• nie musi oczekiwać na inny dokument przed aplikowaniem o wizę
• procedura umówienia spotkania w sprawie wizy jest znacznie szybsza

W praktyce oczekiwanie na wizę w ramach PBH może trwać od kilku dni do 2 tygodni, w zależności od ilości rozpatrywanych wniosków w danym konsulacie. I od razu po uzyskaniu wizy cudzoziemiec może przyjechać do Polski i podjąć legalne zatrudnienie.

Wartym podkreślenia jest też to, iż wnioski w ramach programu PBH trafiają głównie do polskich konsulatów w państwach będących w czołówce pod względem liczby cudzoziemców pracujących w Polsce (jak chociażby Ukraina). To oznacza, że aplikacje o wizy rozpatrywane są przez placówki, do których wcześniej trafiało tysiące wniosków wizowych miesięcznie (jak chociażby w Charkowie czy też Kijowie), w tym wniosków o wizy pracownicze oparte o oświadczenia o powierzeniu pracy cudzoziemcowi.

W czym jeszcze pomocny jest program PBH?

Otóż posiadanie wizy z adnotacją PBH jest pomocne również w okresie epidemii. Ich posiadacze bowiem są uprawnieni do wjazdu do Polski bez przedstawiania dodatkowych dokumentów uzasadniających ich wjazd w kontekście restrykcji związanych z epidemią.

Natomiast już po przyjeździe do Polski, wiza PBH uprawnia również do uproszczeń w kilku innych sytuacjach, jak chociażby:

• wiza ta wydawana jest zwykle na rok, co stanowi ułatwienie w podróżowaniu do innych krajów strefy Schengen, jak i powrotu do Polski po odwiedzinach w kraju ojczystym
• roczny okres obowiązywania wizy sprawia, iż jest to wystarczający okres do uzyskania karty pobytu, upoważniającej do podróżowania po wygaśnięciu wizy
• cudzoziemiec nie jest przywiązany do danego stanowiska pracy i zmiana warunków pracy nie sprawia trudności
• o wizy BPH mogą aplikować nie tylko sami pracownicy, ale też i członkowie najbliższej rodziny pracownika

Czy zatem jest coś, co wymagałoby usprawnienia w programie BPH?

Otóż program BPH zawiera wiele korzyści, jednak z drugiej strony ma też i mankamenty, które należałoby poprawić, by jego efektywność była większa. Po pierwsze warto byłoby pomyśleć o stworzeniu odpowiedniej infrastruktury, która mogłaby odciążyć konsulaty. Przykładowo obecnie wnioski wizowe obywateli Białorusi rozpatrywane są przez urzędników Ministerstwa Spraw Zagranicznych (MSZ), a nie przez konsulat.

Program BPH ma też jedną poważną lukę. Otóż nie zawiera on rozwiązań umożliwiających nieprzerwaną pracę cudzoziemca w Polsce po zakończeniu ważności wizy BPH. A jest to szczególnie ważne dla osób oczekujących na wydanie zezwolenia na pobyt w wielomiesięcznych postępowaniach. Efekt tego jest taki, iż pracodawca może być zmuszony do zabezpieczenia legalności pracy cudzoziemca w okresie przejściowym (czyli pomiędzy końcem wizy, a uzyskaniem zezwolenia na pobyt) z wykorzystaniem dotychczasowych procedur (czyli chociażby zezwolenia na pracę lub oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi).

Wartym rozważenia przez ustawodawcę jest zapewne też wykorzystanie martwego do tej pory art. 114 ust. 1a ustawy o cudzoziemcach (Dz.U. z 2020 r. poz. 35 ze zm.), by stworzyć ścieżkę legalizacji pobytu dla posiadaczy wiz PBH. Otóż przepis ów, wprowadzony z początkiem 2019 roku, miał umożliwić uzyskanie zezwolenia pobytowego przez cudzoziemców, których celem pobytu jest „wykonywanie pracy w zawodzie pożądanym dla polskiej gospodarki”.

W tym kontekście z pewnością zawody powiązane z IT takowymi są o czym świadczy właśnie chociażby powołanie programu PBH. Tymczasem obecnie brak jest legislacyjnych ułatwień bądź specjalnych ścieżek dla posiadaczy wiz BPH w aplikowaniu o zezwolenia pobytowe (cudzoziemcy tacy mogą oczywiście korzystać ze standardowej ścieżki decyzyjnej).

Zatem trudno oprzeć się wrażeniu, iż jako kraj właściwie zapominamy o takich cudzoziemcach z chwilą przekroczenia granicy, gdy tymczasem właśnie wspomniany już art. 144 ust. 1a w dalszej perspektywie umożliwia ubieganie się o zezwolenie na pobyt stały bez kłopotliwego dla niektórych cudzoziemców wymogu zdania egzaminu z języka polskiego. Udostępnienie łatwiejszej ścieżki do uzyskania prawa do pobytu stałego wpisywałoby się idealnie w cel prowadzenia programu PBH, czyli przyciągnięcie i zatrzymanie w Polsce talentów spoza naszych granic.

Podsumowując, program „Poland.Business Harbour” został stworzony po to, by przyciągnąć do Polski wysoce pożądanych specjalistów z branży IT, początkowo z Białorusi, a obecnie również z Ukrainy, Rosji, Armenii, Mołdawii i Gruzji. Jego działanie polega na uproszczeniu i przyspieszeniu procedur dla cudzoziemców zainteresowanych pracą i pobytem w naszym kraju. I pomimo, iż ma on wiele zalet, to znalazły się w nim również i mankamenty wymagające poprawy, co skutkowałoby wówczas znacznym wzrostem jego skuteczności i efektywności.