Poprawa sytuacji finansowej w ZUS - KS Service
+
KSSERVICE

Poprawa sytuacji finansowej w ZUS

Poprawa sytuacji finansowej w ZUS
23/09/2021

Poprawa sytuacji finansowej w ZUS

Po pierwszym półroczu 2021 roku poprawia się sytuacja finansowa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Sytuacja jest obecnie na tyle dobra, iż dotacja budżetowa na koniec roku może być niższa niż pierwotnie zakładano.

Jak zatem obecnie przedstawia się sytuacja finansowa polskiego organu rentowego?

Otóż dane finansowe ZUS po pierwszym półroczu 2021 roku wskazują, iż stan finansów organu rentowego jest już na zdecydowanie lepszym poziomie niż rok temu, gdy problemy finansowe spowodowała epidemia wirusa SARS-CoV-2 wywołującego chorobę COVID-19. Otrzymana wysokość składki wyniosła 115 mld zł i była ona wyższa od analogicznej z roku poprzedniego o 7,8%. Jednocześnie budżetowa dotacja wyniosła 10,4 mld zł, będąc niższą o połowę w porównaniu z ubiegłoroczną.

Jak tłumaczy profesor Gertruda Uścińska, prezes ZUS, sytuacja społeczno-gospodarcza Polski w I półroczu bieżącego roku była zdecydowanie lepsza niż w analogicznym okresie roku ubiegłego, I to pomimo faktu, iż gospodarka nadal jest pod wpływem epidemii. Jednak stopniowe znoszenie restrykcji epidemicznych wpłynęło pozytywnie na wiele obszarów działalności gospodarczej.

Dane za I półrocze bieżącego roku wskazują, iż wpływy rosną szybciej niż wydatki i tak:

  • składka wzrosła o 7,8%
  • wypłaty emerytur wzrosły o 7,5%
  • wypłaty pozostałych świadczeń wzrosły o 3,0%

Generalnie sytuacja finansowa Funduszu Ubezpieczeń Społecznych była stabilna, a stopień pokrycia wydatków wpływami ze składek i ich pochodnych wyniósł w okresie od stycznia do czerwca bieżącego roku 80,4%. To zaś oznacza, iż wydolność ZUS powróciła do poziomu sprzed epidemii, a efektem jest zmniejszenie dopłat z budżetu państwa. Teoretycznie do ZUS ma w tym roku wpłynąć 60 mld zł z tytułu dotacji, jednak jeszcze w grudniu ubiegłego roku budżet wpłacił na poczet tegorocznych potrzeb 12 mld zł, wskutek czego stopień wykorzystania dotacji jest znacząco niższy.

Wielce prawdopodobnym jest, iż ostatecznie na koniec bieżącego roku dotacja będzie mogła być mniejsza o co najmniej 12 mld zł przelane jeszcze w grudniu ubiegłego roku, jak i kilka miliardów złotych, które ZUS zawdzięczał będzie wpływom wyższym od przyjętych założeń.

Przeczytaj  Związek zawodowy, a zdalna kontrola inspekcji pracy

Co ma wpływ na dobrą sytuację finansową organu rentowego?

Otóż dobra sytuacja finansowa zakładu jest niewątpliwie efektem sytuacji na rynku pracy. Kumulują się bowiem tutaj efekty takich zjawisk, jak:

  • szybki wzrost płac
  • rosnąca liczba zatrudnionych
  • relatywnie niskie bezrobocie
  • duża liczba wakatów, sprzyjająca legalizacji zatrudnienia

Jak zauważa Łukasz Kozłowski, główny ekonomista Federacji Przedsiębiorców Polskich, podczas konstruowania budżetu organu rentowego w roku ubiegłym należało przyjąć konserwatywne założenia odnośnie rozwoju sytuacji w roku bieżącym. Jednak okazało się, iż jeśli chodzi o rynek pracy, to koleje fale epidemii Polska przeszła w miarę spokojnie w tym elemencie. Obecnie zaś płace rosną szybciej niż zakładano, co znajduje swe odzwierciedlenie we wzroście składki ZUS dla osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą (która jest oparta na wzroście wskaźnika przeciętnego wynagrodzenia). Już dziś wiadomo, iż owa składka będzie wyższa o 12%.

Poza tym istotnym jest, iż na koniec sierpnia bieżącego roku ubezpieczonych było w ZUS 15,6 mln osób, czyli ponad 300 tys. więcej niż rok wcześniej. Dane ponadto wskazują również na duży wzrost liczby cudzoziemców zgłoszonych do ubezpieczenia w ZUS. Otóż na koniec sierpnia bieżącego roku było ich 833 tys., czyli więcej o 175 tys. niż rok wcześniej.

Jak wskazuje Jeremi Mordasewicz z Konfederacji Lewiatan, od wielu już lat mamy pełną świadomość, iż w Polsce funkcjonuje szara strefa w zatrudnieniu, obejmując zarówno Polaków, jak i cudzoziemców. A gdy mamy niskie bezrobocie i wzrost zapotrzebowania na pracowników i pracodawcy stale poszukują ludzi o odpowiednich kwalifikacjach, wówczas kartą przetargową może być oskładkowana legalna umowa.

Podobnego zdania jest też Katarzyna Lorenc, ekspert BCC ds. rynku pracy oraz zarządzania i efektywności pracy, podkreślając, iż mamy obecnie do czynienia z sytuacją niskiego bezrobocia i wysokiego popytu na pracę. Przykładowo w samej Warszawie na koniec lipca bieżącego roku bezrobocie wyniosło 1,9% a w całym województwie mazowieckim wskaźnik ten osiągnął poziom 4,9%.

Przeczytaj  Zasady przedawnienia spraw związanych ze stosunkiem pracy

Co jeszcze mogło mieć wpływ na obecną, dobrą sytuację finansową polskiego organu rentowego?

Jeremi Mordasewicz zauważa, iż prawdopodobnie doszło do osłabienia zjawiska nadużywania umów o dzieło. W tym aspekcie kontrole urzędników ZUS w połączeniu z obowiązkiem informowania od tego roku o zawartych umowach wpłynęły na zmianę wykorzystywanych do tej pory form zatrudnienia na oskładkowane.

Poza tym też wielu cudzoziemców, przyjeżdżających do Polski na dłużej, zdecydowanie bardziej ceni sobie oficjalną pracę na umowie. Z kolei Michał Wysłocki, dyrektor działu prawa imigracyjnego w Kancelarii Sadkowski i Wspólnicy, wskazuje, iż w Polsce przebywa coraz więcej obcokrajowców, stąd też rośnie liczba osób w tej grupie, które są ubezpieczone (czyli pracują w pełni legalnie).

Poza tym legalizacji zatrudnienia służą też działania prowadzone przez organy kontroli, w tym urzędników Państwowej Inspekcji Pracy, dotyczące legalności powierzenia pracy cudzoziemcom. To sprawia wręcz wymuszanie na pracodawcach poprawy niektórych kwestii związanych z zatrudnieniem. Przecież wykrycie nieprawidłowości może skończyć się nawet brakiem możliwości zatrudniania cudzoziemców w przyszłości, co jest bardzo dotkliwą karą. I to wszystko sprawia, iż mamy do czynienia ze zmniejszaniem się szarej strefy w zatrudnieniu.

Kolejnym czynnikiem mającym wpływ na obecną sytuację jest też sama epidemia. Mianowicie, jak wskazuje Jeremi Mordasewicz, jeżeli ludzie chorują, to jednak chcą być ubezpieczeni. Poza tym pomoc z tarczy antykryzysowej można było otrzymać tylko na oficjalnie zarejestrowanych pracowników, a na zatrudnionych bez umowy wsparcie nie przysługiwało.

Podsumowując, obecna sytuacja finansowa polskiego organu rentowego powróciła już do poziomu sprzed wybuchu epidemii i ocenić ją należy jako dobrą. Najbardziej prawdopodobnym jest, iż do końca roku nie ulegnie ona znaczącym zmianom, co zaś sprawi, iż dotacja z budżetu państwa będzie mogła być niższa od zaplanowanej. Czynników mających wpływ na taki stan finansów ZUS jest zapewne wiele, przy czym najistotniejsze z nich to niskie bezrobocie, wysoki popyt na pracę, wzrost liczby cudzoziemców ubezpieczonych w ZUS, jak i zmniejszanie się szarej strefy w zatrudnieniu.