Dotychczasowe przepisy w ramach różnych odsłon tarcz antykryzysowych wprowadziły między innymi możliwość uelastyczniania czasu pracy oraz sankcjonowały możliwości udzielania urlopów w jednostkach infrastruktury krytycznej. Jednak zawierały one pewne niedociągnięcia, które udało się obecnie zniwelować w ramach ostatnio uchwalonej tarczy 4.0
O jakich niedociągnięciach jest mowa w kontekście czasu pracy?
Przepisy tarcz antykryzysowych wprowadziły możliwość uelastyczniania czasu pracy. Jednakże warunkiem skracania odpoczynków oaz wprowadzania równoważnego czasu pracy i 12-miesiecznego okresu rozliczeniowego jest spadek obrotów o 15 lub 25%, w zależności od tego, czy będziemy porównywać dwa kolejne miesiące z 2020 roku do analogicznych miesięcy z 2019 roku czy też tylko jeden miesiąc z 2020 roku do miesiąca poprzedniego. Taki sposób wyliczania spadku obrotów wynika z art. 15zf ust. 2 specustawy z 2 marca 2020 roku o COVID-19.
Od samego początku obowiązywania tych przepisów problemem było ustalenie daty, przed którą te okresy muszą się zakończyć. Zgodnie bowiem z pierwotną interpretacją przepis odwoływał się do dnia złożenia wniosku, którego w przypadku przepisów o czasie pracy po prostu się nie składa.
Mieliśmy zatem do czynienia w tej sytuacji z błędem, który najprawdopodobniej wynikał z faktu, iż po prostu skopiowano przepis z art. 15g specustawy, gdzie w przypadku dofinansowania do wynagrodzeń pracowników są analogiczne przesłanki.
Ten błąd udało się naprawić przy okazji wprowadzania w życie ustawy z dnia 19 czerwca 2020 roku, zwanej tarczą antykryzysową 4.0. Otóż wprowadziła one regulację, zgodnie z którą termin jednego czy też dwóch miesięcy ma przypadać po 31 grudnia 2019 roku i przed dniem:
- poprzedzającym dzień podjęcia przez pracodawcę decyzji o ograniczeniu nieprzerwanych wypoczynków lub
- podjęcia działań w celu zawarcia porozumienia wprowadzającego równoważny czas pracy i 12-miesięczne okresy rozliczeniowe
Tym samym ustawodawca w praktyce pozostawił pracodawcom możliwość podjęcia samodzielnej decyzji w tym zakresie. Co też istotne w powyższym temacie to fakt, iż skracanie odpoczynków dobowych i tygodniowych nie wymaga od strony formalnej zawarcia porozumienia z przedstawicielami załogi ani też zakomunikowania takiej decyzji w jakiś szczególny sposób. Warto jednakże chociażby mailowo poinformować pracowników o wprowadzeniu takich rozwiązań w życie.
Z kolei w przypadku równoważnego czasu pracy z opcją zastosowania 12-miesięcznego okresu rozliczeniowego terminy kończą się w dniu poprzedzającym dzień podjęcia działań, które mają zmierzać do zawarcia porozumienia z przedstawicielami załogi. Od strony praktycznej takim działaniem może być chociażby e-mail wysłany do przedstawicieli załogi bądź też związków zawodowych, zapraszający na spotkanie negocjacyjne w tym temacie.
A jakie zmiany przyniosła tarcza 4.0 w kontekście urlopów w jednostkach infrastruktury krytycznej?
Na bazie dotychczas obowiązujących przepisów w przedsiębiorstwach należących do infrastruktury krytycznej pracodawcy mieli możliwość odmowy udzielania pracownikom urlopów wypoczynkowych, w tym na żądanie, bezpłatnych oraz innych. Takie uprawnienia wynikało z art. 15x, ust. 3 pkt. 2 specustawy z dnia 2 marca 2020 roku.
Pracodawca mógł ponadto przesunąć termin lub odwołać pracownika z urlopu, jeśli był on już udzielony. W przepisach owych nie zdefiniowano pojęcia „inne urlopy”, stąd też dotyczyło to także wszystkich rodzajów urlopów związanych z rodzicielstwem.
Tarcza antykryzysowa 4.0 te niedociągnięcia naprawiła. Otóż z obecnej wersji przepisów wynika, iż omawiane powyżej uprawnienie pracodawcy działającego w ramach infrastruktury krytycznej nie dotyczy następujących rodzajów urlopów:
- macierzyńskiego
- na warunkach urlopu macierzyńskiego
- rodzicielskiego
- ojcowskiego
- wychowawczego
Tym samym generalnie owo uprawnienie nie dotyczy wszystkich rodzajów urlopów związanych z rodzicielstwem. A samo pojęcie „inny urlop” odnosi się teraz chociażby do:
- urlopów szkoleniowych (niezależnie od tego czy wynikających z przepisów kodeksu pracy o podnoszeniu kwalifikacji zawodowych czy też innych szczególnych regulacji, jak chociażby urlopy okolicznościowe przed egzaminami)
- urlopów dla doktorantów czy habilitantów, udzielanych odpowiednio przed obroną doktoratu lub habilitacji na podstawie ustawy o szkolnictwie wyższym
Podsumowując, przepisy dotyczące rozwiązań mających przeciwdziałać skutkom gospodarczym wywołanym epidemią koronawirusa uchwalane w postaci tarcz antykryzysowych są nader często tworzone w pośpiechu. I dopiero po ich wejściu w życie częstokroć okazuje się, iż posiadają różne braki, luki czy też sprawiają trudności interpretacyjne. Szkoda, że dopiero kolejne ustawy te niedociągnięcia prostują, powodując duże zamieszanie pośród tak pracodawców, jak i pracowników.
