Ułatwienia w zakresie pracy dla cudzoziemców jako kamień milowy KPO

Okazuje się, iż jednym z kamieni milowych Krajowego Planu Odbudowy (KPO) mają być ułatwienia w zakresie pracy dla cudzoziemców. To wymóg urzędników z Brukseli, będących dysponentami środków na KPO. Jednocześnie pracodawcy domagają się zmian, które przyspieszyć powinny nie tylko legalizację zatrudnienia, lecz również i wydawania zgód na pobyt.

Jakich zatem zmian na rynku pracy należy oczekiwać w najbliższym czasie?

Otóż jeden z tak zwanych kamieni milowych określonych w KPO zobowiązuje Polskę do wdrożenia rozwiązań mających za cel wprowadzenie ułatwień w zakresie zatrudniania cudzoziemców. Generalnie KPO jest programem składającym się z 54 inwestycji i 48 reform, gdzie w przypadku rynku pracy Polska zobowiązała się między innymi do:

• rozszerzenia grupy klientów urzędów pracy o osoby bierne zawodowo oraz wdrożenie rozwiązań, które mają pomóc w dotarciu do nich oraz ich zaktywizowaniu
• wprowadzenia obowiązku zgłaszania przez pracodawców z sektora publicznego i prywatnego ofert pracy do Centralnej Bazy Ofert Pracy
• zwiększenia dostępu do kształcenia ustawicznego dla osób poszukujących pracy poprzez finansowanie kosztów szkoleń z Funduszu Pracy oraz certyfikowanie zdobywania wiedzy i umiejętności
• wprowadzenia nowej formy wsparcia zarówno osób pracujących, jak i bezrobotnych (bon na kształcenie ustawiczne)
• wprowadzenia regulacji umożliwiających zawieranie i rozliczanie określonych umów o pracę w sposób elektroniczny, zintegrowanych z systemami ubezpieczeń społecznych i podatkowymi
• modernizacji systemu informatycznego w celu efektywnego zarządzania aktywnymi politykami rynku pracy i procedurami publicznych służb zatrudnienia
• modernizacji istniejących lub wdrożenia nowych rozwiązań informatycznych wykorzystywanych przez publiczne służby zatrudnienia

W ramach działań możliwe będzie zatem tworzenie przez Publiczne Służby Zatrudnienia wyspecjalizowanych jednostek wspierających cudzoziemców na rynku pracy, a poza tym zwiększy się ich rola w procesie wydawania zezwoleń na pracę. Wprowadzona zostanie również pełna cyfryzacja procedur związanych z uzyskaniem zezwolenia na pracę dla cudzoziemców.

Eksperci oceniają, iż kierunek wyznaczony przez Komisję Europejską (KE) jest słuszny, tym niemniej pomija on jedną bardzo ważną kwestię. Otóż obecnie największym problemem nie jest procedura zatrudniania cudzoziemców, lecz procedura wydawania zezwoleń na pobyt, trwająca niejednokrotnie miesiącami. Stąd potrzebna jest na pewno synchronizacja owych procedur.

Co zatem wiemy o dzisiejszym rynku pracy w kontekście zatrudnienia cudzoziemców?

Generalnie tylko w tym roku rząd wdrożył już kilka rozwiązań, które ułatwiły zatrudnianie cudzoziemców. Obowiązujące obecnie przepisy przewidują uproszczoną formułę powierzenia pracy na podstawie powiadomienia (wystarczy, iż pracodawca w ciągu 14 dni od jej rozpoczęcia powiadomi o tym fakcie urząd pracy). Jednak w ten sposób zatrudniać można jedynie obywateli Ukrainy i samo rozwiązanie jest ograniczone czasowo (ma obowiązywać przez 18 miesięcy od rozpoczęcia wojny na Ukrainie, czyli od 24 lutego 2022 roku).

Innym ułatwieniem są oświadczenia o zatrudnianiu cudzoziemca, gdyż na ich podstawie można zalegalizować pracę obcokrajowca nawet na 2 lata, a na wydanie decyzji w tej sprawie urząd ma 7 dni. Jednak i ta prosta metoda legalizacji zatrudnienia ma swoje wady, bowiem korzystać z niej mogą jedynie obywatele 6 państw, mianowicie: Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy.

Jak podkreśla Michał Wysłocki, ekspert BCC, właściciel Wysłocki Immigration Law Services, generalnie procedury związane z zatrudnieniem cudzoziemców są już obecnie uproszczone, jednak to dopiero połowa sukcesu. Do zezwolenia na pracę wymagane jest bowiem również zezwolenie na pobyt, a na tym polu procedura jest nadal niebywale czasochłonna.

W niektórych konsulatach oczekiwanie na termin spotkania trwa miesiącami, by móc złożyć wniosek o wizę niezbędną do relokacji cudzoziemca do Polski. To zaś sprawia, iż cudzoziemcy będący już w Polsce oczekują na karty pobytu dłużej niż pół roku. Zresztą to niekiedy jest loteria zarówno w przenośni, jak i wręcz dosłownie. Zdarzają się bowiem konsulaty, które losują kto otrzyma termin spotkania.

Kolejnym problemem są nieuzasadnione odmowy wydania wiz pracowniczych, stosowane w niektórych konsulatach wręcz na masową skalę. Zatem na pewno pilnych zmian zarówno proceduralnych, jak i politycznych, wymagają zasady legalizacji wjazdu cudzoziemców do Polski i ich pobytu na terytorium naszego kraju.

A co jeszcze powinno zmienić się w zasadach zatrudnienia obcokrajowców?

Otóż pracodawcy zabiegają o to, by uproszczone zasady zatrudniania objęły również obywateli innych państw, jak chociażby Indii, Wietnamu czy też Filipin. Rząd winien rozważyć i wypracować uproszczone reguły legalizacji pracy i pobytu w Polsce dla branż, w których najbardziej brakuje pracowników na polskim rynku pracy. Chodzi w tym względzie o profesje typowo męskie i takie, gdzie wykonywana jest ciężka praca fizyczna, jak w przypadku kierowców czy też budowlańców.

Do tej pory bowiem często pracowali w tych zawodach obywatele Ukrainy, lecz z uwagi na wojnę powrócili oni do swej ojczyzny celem jej obrony i wielce prawdopodobne jest, iż do Polski już nie przyjadą, pozostając po wojnie, by odbudowywać swój kraj. Stąd potrzebą chwili jest stworzenie rozwiązań, które zachęcą cudzoziemców innych narodowości do podejmowania zatrudnienia w Polsce.

Program KPO zakłada również znaczną cyfryzację wszelkich procedur związanych z zatrudnieniem. Jednakże już teraz wnioski o legalizację zatrudnienia cudzoziemca składać można elektronicznie, o ile pracodawca posługuje się podpisem kwalifikowanym. Jednak co z tego, skoro w niektórych urzędach utrwaliła się procedura drukowania tak złożonych formularzy – tutaj pomocnym byłoby całkowite odejście od papierowych formularzy.

Jak w tym kontekście argumentują przedstawiciele Związku Powiatów Polskich (ZPP): „Skutkiem COVID-19 była i jest postępująca informatyzacja sektora publicznego. Pracodawcy, korzystając z tarczy antykryzysowej, mieli obowiązek składania wniosków drogą elektroniczną (nie tylko w kontaktach z powiatowym urzędem pracy). Zdecydowana większość pracodawców posiada i korzysta na co dzień z profili zaufanych. Jeżeli wnioski będą składane w taki sposób, nie będzie już potrzeby weryfikacji tożsamości”.

Podsumowując, jednym z kamieni milowych uprawniających Polskę do pozyskania środków w ramach KPO jest reforma polskiego rynku pracy. W jej ramach niezbędne są ułatwienia dla podejmowania pracy przez obcokrajowców w naszym kraju, jak i znaczna modernizacja systemu informatycznego. Pracodawcy ponadto domagają się zmian na tym polu, które nie tylko przyspieszają samą legalizację owego zatrudnienia, lecz również i wydawania zgód na pobyt.