Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z dnia 21 maja 2021 roku, zwana także ustawą zasiłkową, zakłada pewien rodzaj świadczenia z ubezpieczenia chorobowego określony w art. 23, zwany zasiłkiem wyrównawczym.
Komu przysługuje zasiłek wyrównawczy?
Zasiłek wyrównawczy przysługuje pracownikowi ze zmniejszoną sprawnością do pracy, wykonującemu pracę w zakładowym bądź międzyzakładowym ośrodku rehabilitacji zawodowej lub u pracodawcy, ale na wyodrębnionym stanowisku pracy, które jest dostosowane do potrzeb adaptacji lub przyuczenia do określonej pracy, jeśli jego miesięczne wynagrodzenie osiągane podczas rehabilitacji jest niższe od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Pracownicy ze zmniejszoną sprawnością, którzy czasowo utracili zdolność do pracy i wymagają adaptacji do pracy poddawani są rehabilitacji zawodowej.
Czy skoro ustawa zasiłkowa w definicjach posługuje się sformułowaniem pracownik, to tylko forma zatrudnienia na umowę o pracę daje możliwość skorzystania z prawa do zasiłku wyrównawczego?
Ciekawym przykładem jest sprawa zleceniodawcy, który wykonywał pracę magazyniera, a który w wyniku nieszczęśliwego wypadku drogowego doznał poważnego urazu kręgosłupa. Po zabiegu operacyjnym lekarze stwierdzili konieczność poddania się owego zleceniodawcy rehabilitacji, a dopiero wówczas będzie można ocenić, czy ma on szansę na odzyskanie zdolności do pracy w dotychczasowym fachu. Wizyta u psychologa zaowocowała podjęciem przez zleceniobiorcę decyzji o powrocie do pracy na inne stanowisko w czasie trwania rehabilitacji. Bez tego zleceniodawca miał mieć marne szanse na wykonywanie jakiejkolwiek pracy. W zakładzie pracy zleceniodawcy przygotowane zostało specjalne stanowisko, gdzie dotychczasowy magazynier w okresie rehabilitacji będzie wykonywał prace konserwatorskie. Niewątpliwie nastąpiła jednak różnica w wynagrodzeniu. Przed wypadkiem zleceniobiorca magazynier zarabiał 3.900 zł, a po wypadku w trakcie rehabilitacji zleceniobiorca konserwator zarabiać ma 2.800 zł. Czy na różnicę w wynagrodzeniu, zgodnie z zapisami ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z dnia 21 maja 2021 roku, czyli ustawy zasiłkowej, zleceniobiorca może otrzymać zasiłek wyrównawczy. Odpowiedź na to pytanie niestety brzmi nie, ponieważ właśnie kluczową rolę odgrywa definicja pojęcia pracownik w owej ustawie, a zleceniobiorca co do zasady nim nie jest.
Co się dzieje, jeśli pracownik przepracuje nie cały, a tylko część miesiąca na stanowisku pracy w ramach adaptacji podczas rehabilitacji?
Jeśli wynagrodzenie pracownika w czasie przechodzenia rehabilitacji jest niższe od miesięcznego wynagrodzenia ustalonego na potrzeby obliczenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, to różnica ta stanowi wymiar zasiłku wyrównawczego za miesiąc pracy. Jeśli natomiast pracownik z przyczyn usprawiedliwionych nie jest obecny w pracy cały miesiąc, to zasiłek wyrównawczy za ten miesiąc przysługuje w wysokości różnicy między przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniem liczonym zgodnie z zasadą zawartą w art. 36 ustawy zasiłkowej, a więc „Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego ubezpieczonemu będącemu pracownikiem stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.” umniejszonym o 1/30 część za każdy dzień nieobecności, a wynagrodzeniem osiągniętym w tym miesiącu.
Czy o konieczności, czy potrzebie przeprowadzenia rehabilitacji zawodowej może zadecydować każdy lekarz i czy od decyzji lekarza służy ubezpieczonemu odwołanie?
Otóż nie. O potrzebie odbycia rehabilitacji zawodowej, a co za tym idzie, o konieczności wypłaty zasiłku wyrównawczego nie może zadecydować dowolny lekarz. Musi tego dokonać lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS) lub wojewódzki ośrodek medycyny pracy. Ubezpieczonemu pracownikowi przysługuje sprzeciw do komisji lekarskiej ZUS w ciągu 14 dni od dnia doręczenia orzeczenia, jeśli się nie zgadza z podjętą tam decyzją. Ów sprzeciw trzeba wnieść za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS właściwej ze względu na miejsce zamieszkania osoby zainteresowanej. Nie rozpatruje się sprzeciwu wniesionego po terminie, chyba że w uzasadnionych przypadkach ZUS przywróci termin na wniesienie sprzeciwu. Dodatkowo prezes ZUS może zgłosić zarzut wadliwości orzeczenia lekarza orzecznika ZUS na zasadach przewidzianych w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i w określonym tam stosownym terminie.
Jak długo można pobierać zasiłek i czy może zostać wstrzymana jego wyplata?
Zgodnie z ogólnymi zasadami zapisanymi w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z dnia 21 maja 2021 roku zwanej także ustawą zasiłkową zasiłek wyrównawczy przysługuje przez okres trwania rehabilitacji zawodowej, jednakże nie dłużej niż przez 24 miesiące liczone od dnia rozpoczęcia tej rehabilitacji.
Wypłata zasiłku wyrównawczego może zostać wstrzymana w każdej chwili, jeśli lekarz orzecznik ZUS wyda orzeczenie, że rehabilitacja jest niecelowa.
Czy każdemu ubezpieczonemu pracownikowi przysługuje zasiłek wyrównawczy w przypadku kontynuacji pracy na stanowisku adaptacyjnym stworzonym na czas odbywania rehabilitacji?
Okazuje się, że nie. Zasiłek ten nie przysługuje ubezpieczonemu pracownikowi, nawet jeśli opłacał składki na ubezpieczenie chorobowe, jeśli jest on uprawniony do:
- emerytury
- renty z tytułu niezdolności do pracy
- nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego
Podsumowując, ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa z dnia 21 maja 2021 roku, zwana także ustawą zasiłkową, daje uprawnienie wypłaty zasiłku wyrównawczego ubezpieczonym pracownikom, jeśli podejmą oni słabiej płatną pracę adaptacyjną u tego samego pracodawcy lub w ośrodku rehabilitacji zawodowej podczas trwania rehabilitacji. Wymiar owego zasiłku jest obliczany z różnicy pomiędzy miesięcznym wynagrodzeniem stanowiącym podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, a faktycznym wynagrodzeniem za pracę podjętą na czas rehabilitacji. Zasiłek ten jednakże nie każdemu się należy i nie jest wypłacany dłużej niż przez 2 lata nawet jeśli owa rehabilitacja nie zakończyła się.
