Generalnie zwolnienie podatkowe dla seniorów, mające wejść w życie w ramach programu Polski Ład, będzie miało znaczenie głownie dla tych seniorów, którzy zarabiają najwięcej. Eksperci są jednak zdania, iż nie będzie to miało wpływu na ich decyzje o emeryturze.
Z czego wynika pomysł zwolnienia podatkowego dla seniorów?
Otóż w projekcie Polskiego Ładu zapisano, iż osoby, które pomimo osiągnięcia wieku emerytalnego zrezygnują z pobierania świadczenia i będą nadal aktywne zawodowo, nie zapłacą podatku PIT do określonej kwoty.
Zdaniem Łukasza Kozłowskiego z Federacji Przedsiębiorców Polskich, rządzący chcą w ten sposób budować zachęty do dłuższej pracy. Takie działanie z perspektywy systemu ubezpieczeń społecznych jest uzasadnione i potrzebne.
Z najnowszych danych organu rentowego wynika, iż na dorabianie decyduje się coraz więcej osób mających prawo do emerytury. Na koniec 2019 roku liczba osób pracujących w wieku 60 lat i więcej, mających ustalone prawo do emerytury wyniosła 503,7 tys. co stanowiło o 7,5% więcej, aniżeli w roku 2018.
Pomysł zerowego PIT dla osób w wieku 60+ jest poprawką zgłoszoną do Polskiego Ładu praktycznie w ostatniej chwili przez posłów koalicji rządowej. Zdaniem posła Henryka Kowalczyka z PiS, jest to zachęta dla osób, które osiągnęły wiek emerytalny, do pozostania na rynku pracy.
Z tej preferencji skorzystać mają seniorzy osiągający przychód z pracy, ze stosunku służbowego, z pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy, umów zlecenia, a także będący przedsiębiorcami. Roczny limit przychodów wolnych od podatku będzie wynosił 85.528 zł.
Jak taką propozycję oceniają eksperci?
Zdaniem doktora Tomasza Lasockiego z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, niewątpliwie kierunek zmian jest dobry, szczególnie, gdy od 2017 roku wprowadzono szereg regulacji, które zniechęcały przed wstrzymywaniem się z przejściem na emeryturę. Trudno jednak dziś oceniać na ile ta jedna inicjatywa wpłynie na wyhamowanie trendu szybkiego przechodzenia na emeryturę.
Łukasz Kozłowski uważa jednak, iż nawet ta propozycja zerowego PIT nie będzie atrakcyjniejszą od łączenia emerytury z pracą dla większości osób. Jego zdaniem trudno stworzyć zachęty do opóźniania przejścia na emeryturę, które mają być korzystniejsze od wizji pobierania dwóch wypłat (pensja + emerytura). A do tego dochodzą przecież świadczenia dodatkowe, jak chociażby trzynasta emerytura.
W tym kontekście mamy do czynienia też z dużą niekonsekwencją w stanowieniu przepisów. Otóż warunki przyznawania dodatkowych świadczeń emerytalnych tworzą wręcz zachęty w przeciwnym kierunku, aniżeli wynikałoby to z przepisów zaproponowanych w programie Polski Ład. Zresztą, jest to bolączka całego systemu, gdzie tworzone są punktowe rozwiązania, które mają często różne cele i wywołują przeciwstawne efekty. Tymczasem przy kształtowaniu spójnej polityki koniecznym jest wprowadzanie takich rozwiązań, które będą uwzględniać całokształt systemu podatkowo-ubezpieczeniowego, konsekwentnie realizując założony kierunek reform.
Na co jeszcze zwracają uwagę eksperci w kontekście nowego pomysłu ulgi dla seniorów?
Otóż znaczne zwolnienie podatkowe dla konkretnej osoby będzie zależało głównie od jej przychodów. Nie będzie miało ono bowiem wpływu na decyzję osób zarabiających 3.010 zł (poziom płacy minimalnej w roku 2022), gdyż one i tak wskutek zmian wprowadzanych przez Polski Ład, nie zapłacą podatku PIT.
Jak podaje doktor Tomasz Lasocki, przykładowo senior z dochodem 5.000 zł oszczędzi miesięcznie kwotę 266 zł, ale już ten z dochodem rzędu 10.000 zł może liczyć na oszczędności stanowiące równowartość minimalnej emerytury netto. Z kolei ograniczenie owego zwolnienia (roczny limit przychodów wolnych od podatku to 85.528 zł) sprawia, iż maksymalne oszczędności uzyska osoba mająca przychód na poziomie ok. 20.000 zł miesięcznie i wówczas owe oszczędności wyniosą około 2.300 zł.
Stąd też potencjalne korzyści nie obejmą zbyt wielu osób. Jest to zatem korzystne rozwiązanie głównie dla tych osób, które i tak nie spieszą się z przejściem na emeryturę i zarabiają powyżej średniej krajowej (jak chociażby pracownicy naukowi).
Nie należy jednak zakładać, iż zwolnienie dla seniorów, nawet wsparte przyrostem emerytury wskutek odłożenia w czasie momentu jej ustalenia, spowoduje, iż osoby takie będą znacząco odwlekały decyzję o przejściu na emeryturę. Należy bowiem pamiętać, iż maksymalne oszczędności z tytułu zwolnienia nie przekroczą 12% zarobków brutto.
Co jeszcze jest istotne w kontekście proponowanych rozwiązań?
Generalnie pamiętać należy, iż obecnie każda zachęta do dłuższej pracy jest próbą łatania systemu emerytalnego po obniżeniu wieku emerytalnego. Z uwagi jednak na to, iż rząd nie ma w planach jego podwyższenia, być może wartymi zainteresowania byłyby też inne rozwiązania, które przekonałyby ludzi do dłuższej aktywności zawodowej. Przykładowo:
- kompensata niepobranych emerytur (łącznie z trzynastą emeryturą) dla osób, które zdecydują się wstrzymać z pobieraniem świadczenia
- wprowadzenie o wiele szerszych możliwości uwzględniania kosztów uzyskania przychodów
Być może właśnie takie rozwiązania będą bardziej czytelne dla seniorów, będąc skierowanymi nie tylko dla tych najlepiej zarabiających. Można też pomyśleć o ograniczeniu kosztów takich pomysłów poprzez chociażby wprowadzenie minimalnego okresu dalszej pracy, podzielenie owego bonusu na raty bądź pomniejszenie o przyrost emerytury z powodu zwłoki w przejściu na nią.
Podsumowując, koniecznością ekonomiczną jest obecnie utrzymanie na rynku pracy seniorów w okresie dłuższym, po osiągnięciu już przez nich wieku emerytalnego. Przemawia za tym zarówno sytuacja demograficzna i brak rąk do pracy, jak i sytuacja systemu zabezpieczenia społecznego. Zaproponowane jednak obecnie rozwiązania w postaci zerowego PIT dla seniorów wydaje się tylko kolejnym rozwiązaniem punktowym bez odniesienia do całościowej strategii działania, a ponadto korzyści z jego zastosowania odczują głównie seniorzy z dochodami znacznie powyżej średniej, których z kolei nie ma aż tak dużo.
