Zmiana wysokości minimalnego wynagrodzenia wiąże się pewnymi zmianami odnośnie do zleceniobiorców wykonujących kilka umów jednocześnie. Warto zatem przyjrzeć się w praktyce, jak ta zmiana wpływać będzie na wysokość danin publicznoprawnych ponoszonych przez zleceniobiorców.
Co jest zatem istotne w kontekście objęcia ubezpieczeniami społecznymi zleceniobiorców?
Generalnie od 1 stycznia bieżącego roku wzrosło miesięcznie minimalne wynagrodzenie za pracę i chociaż teoretycznie dotyczy ono wyłącznie pracowników, to ma również wpływ na charakter ubezpieczeń z umowy zlecenia. Jeżeli bowiem zleceniobiorca ma jednocześnie inne tytuły do ubezpieczenia, to wówczas okazać się może, iż zmianie uległa jego dotychczasowa sytuacja ubezpieczeniowa.
Co do zasady umowa zlecenia jest umową starannego działania i osoba przyjmująca dane zlecenie, zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla osoby dającej zlecenie. Umowa ta stanowi tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnych, rentowych wypadkowych oraz zdrowotnych, przy czym wykonawca umowy jest objęty obowiązkiem ubezpieczeń od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania, do dnia rozwiązania bądź też wygaśnięcia tejże umowy.
Jednocześnie pamiętać należy, iż ubezpieczenie chorobowe ma w tym przypadku charakter dobrowolny i zleceniobiorca może zostać nim objęty od dnia wskazanego we wniosku, o ile zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnych i rentowych zostanie złożone przez płatnika w ustalonym terminie, czyli w ciągu 7 dni od dnia rozpoczęcia wykonywania umowy zlecenia. W pozostałych sytuacjach zleceniobiorca będzie objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym od dnia wskazanego we wniosku, nie wcześniej jednak niż od dnia, gdy wniosek został złożony. Ważnym jest, iż zleceniobiorca może przystąpić do tego ubezpieczenia w każdym czasie.
Wszystkim wyżej wymienionym ubezpieczeniom nie podlegają zleceniobiorcy będący uczniami lub studentami do ukończenia 26 roku życia.
W powyższym kontekście podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne stanowi przychód osiągany z tytułu wykonywania umowy zlecenia, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, jeżeli w umowie określono odpłatność za jej wykonywanie: kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. W tym kontekście podstawę wymiaru składki zdrowotnej ustala się jako przychód pomniejszony o wysokość składek społecznych finansowanych przez ubezpieczonego.
Co zatem warto wiedzieć w kontekście zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia dla zleceniobiorców wykonujących kilka umów zlecenia jednocześnie?
Co do zasady zleceniobiorca może posiadać kilka tytułów do ubezpieczeń emerytalno-rentowych, chociażby pracować może na podstawie kilku umów zleceń bądź też z umowy o pracę i umowy zlecenia. W tym kontekście ustawa z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 1009 ze z, zwana dalej ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych) w art 9. rozstrzyga tak zwane zbiegi tytułów do ubezpieczeń emerytalno-rentowych, a więc jednoczesne posiadanie co najmniej dwóch takich tytułów, jak chociażby z umowy o pracę i umowy zlecenia bądź umowy zlecenia i prowadzenia działalności gospodarczej.
Podczas ustalania obowiązku ubezpieczeń, w razie zbiegu tytułów ubezpieczeń umowy zlecenia przynajmniej z jednym innym tytułem istotna jest wysokość miesięcznej podstawy składki emerytalnej i rentowej. W tym kontekście art. 9 ust. 2c ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych mówi, iż zleceniobiorca, którego podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe w danym miesiącu jest niższa od minimalnego wynagrodzenia, spełniając warunki do objęcia obowiązkowymi ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym również z innych tytułów. Zasady tej nie stosuje się, gdy łączna podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania prac na podstawie umowy zlecenia bądź też innych tytułów osiąga kwotę minimalnej płacy.
Jeżeli zatem dana osoba ma więcej niż jeden tytuł i przychody z nich wszystkich nie dają w sumie co najmniej kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę, wówczas podlega ona obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z wszystkich owych tytułów. Kolejny tytuł nie będzie podlegał już oskładkowaniu, gdy poprzednie łącznie pozwalają osiągnąć co najmniej próg płacy minimalnej. Jeżeli wszystkie lub kilka tytułów powstały w tej samej dacie, wówczas ubezpieczony wykazać musi tytuł obowiązkowy, przestrzegając zasady dotyczącej wysokości łącznej podstawy wymiaru z tych tytułów w danym miesiącu.
Istotnym jest również, iż celem rozstrzygnięcia obowiązku ubezpieczeń w razie zbiegu tytułów, ustalenia łącznej podstawy wymiaru składek dokonywać należy:
- odrębnie dla każdego miesiąca
- według kolejności ich powstawania, ale ubezpieczony może dokonać na bieżąco zmiany tytułu
W odniesieniu natomiast do ubezpieczenia zdrowotnego, w sytuacji, gdy ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem tego ubezpieczenia, składka zdrowotna opłacana jest z każdego z tych tytułów odrębnie. Jeżeli natomiast w ramach jednego z tytułów do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego ubezpieczony uzyskuje więcej niż jeden przychód, składka na ubezpieczenia zdrowotne jest opłacana do każdego z uzyskanych przychodów odrębnie.
Na co jeszcze warto zwrócić uwagę w kontekście zleceniobiorców posiadających więcej niż jedno źródło dochodu?
Pamiętać należy o tym, że zleceniobiorca, którego podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, a który jednocześnie spełnia warunki do objęcia obowiązkowo tymi ubezpieczeniami z innych tytułów, podlega obowiązkowo tym ubezpieczeniom jako zleceniobiorca oraz z tytułu kolejnej lub kolejnych umów zlecenia. Zasady tej nie stosuje się jedynie wówczas, gdy łączna podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia lub kilku innych umów, osiąga kwotę minimalnego wynagrodzenia.
Jednocześnie pamiętać należy, że od 1 stycznia 2023 roku łączną podstawę wymiaru wymienionych składek trzeba porównywać do kwoty 3.490,00 zł, bowiem jest to nowa kwota miesięcznego wynagrodzenia minimalnego.
Jeżeli natomiast osoba jest zatrudniona na umowę o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, a tym samym ma zagwarantowane miesięczne wynagrodzenie minimalne, to wówczas w razie zawarcia jednej bądź też kilku umów zlecenia, umowy te nie podlegają obowiązkowemu oskładkowaniu. Wtedy bowiem osoba taka podlega obowiązkowo wszystkim ubezpieczeniom jedynie ze stosunku pracy. W sytuacji jednak zatrudnienia na część etatu, gdy po przeliczeniu na miesiąc podstawa wymiaru jest niższa niż minimalne wynagrodzenie, zastosowanie ma inna zasada, zgodnie z którą łączna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe z tytułów:
- umowy o pracę
- umowy zlecenia
która osiągnie kwotę minimalnego wynagrodzenia, skutkuje tym, że kolejne tytuły nie będą rodzić obowiązku tych ubezpieczeń.
Jeżeli natomiast zleceniobiorca pozostaje w dwóch lub więcej stosunkach pracy, wówczas dla celów ustalenia obowiązku ubezpieczeń społecznych z tytułu umowy zlecenia sumuje się podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia z tytułu wszystkich umów o pracę. W sytuacji, gdy łącznie wynoszą one co najmniej tyle, ile wynosi kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę, zleceniobiorca z tego tytułu podlega dobrowolnie ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu.
Na co jeszcze warto zwrócić uwagę w kontekście różnych tytułów do ubezpieczeń emerytalnych i rentowych?
Generalnie należy podkreślić, iż osoba wykonująca umowę zlecenie i jednocześnie prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania umowy zlecenia bądź też innej umowy o świadczenie usług, gdzie stosuje się przepisy umowy zlecenia, podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe jest niższa od najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Osoba taka może być objęta już na swój wniosek ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z tytułu umowy zlecenia.
Z kolei zleceniobiorca, prowadzący jednocześnie pozarolniczą działalność gospodarczą i opłacający składki od podstawy preferencyjnej bądź też korzystający z tak zwanego Małego ZUS Plus, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów, chyba, że łączna podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia z tego tytułu bądź też tytułów osiągnie kwotę minimalnego wynagrodzenia. Wówczas kolejny tytuł czy tytuły nie będą już rodziły tego obowiązku, a ubezpieczony może na bieżąco zmieniać tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.
Podsumowując, osoby posiadające kilka źródeł dochodów, czy to z umowy zlecenia, czy też z umowy o pracę, czy też prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, muszą pamiętać o tym, iż dotyczą ich przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych mówiące o zbiegu ubezpieczeń. Ma to znaczenie w kontekście podlegania i zasad obowiązujących odnośnie do ubezpieczeń emerytalnych, rentowych wypadkowych, zdrowotnych, jak i chorobowych. W tym kontekście pamiętać należy przede wszystkim o tym, iż od 1 stycznia 2023 roku zmianie uległa wysokość płacy minimalnej, wynosząc obecnie 3.490,00 zł, co ma wpływ na ustalenie zasad podlegania owym ubezpieczeniom.
